2005’te tiptaki gelismeler

Time Dergisi, 2005’te tip alanindaki gelismeleri kapak konusu yapti.

AIDS’LE SAVAS

Dünya Saglik Örgütü geçen yil 3 milyon AIDS hastasina hayat kurtarici antivirüs ilaçlari ulastirmayi hedefliyordu. Yil sonuna bir ay kala bu hedef tamamlanmis olmasa bile büyük ölçüde basarili kabul ediliyor. Hastaligin en çok darbe vurdugu ülkelerden 14’ü ihtiyaci olan hastalarin en az yarisina bu ilaci sagladi.

ALZHEIMER TESHISI

Hastaligin çok erken baslayabilecegi ortaya çikti. Arastirmalar, hastaligin teshisinden yillar önce belirtiler gösterdigini ortaya koydu. Hafiza ve mantik yürütmede, problem çözmede, konusma akiciliginda ve dikkat becerilerinde zayiflamalar birer uyari olarak kabul ediliyor. Ayrica bilim adamlari, dis iltihaplarinin Alzheimer riskini 4 kat artirdigini buldular.

ASPIRIN VE KADIN

Her gün alinan düsük dozda aspirinin ilk kalp krizi riskini yüzde 30 azalttigini gösteren testler esas olarak erkekler üzerinde yapilmisti. 40 bin kadin üzerinde yapilan testler ise 10 yil boyunce her gün aspirin alan kadinlarin etkisiz ilaç verilen kadinlarla ayni oranda kalp krizi geçirdigini ortaya çikardi. Bununla birlikte her gün alinan düsük dozda aspirinin kadinlarda da inme riskini azalttigi görüldü.

ASTIM VE GÜLME

Çok komik bir esprinin astim hastalari için en az toz ve polenler kadar tehlikeli oldugu kesfedildi. Yapilan bir arastirmada astim hastalarinin yarisindan fazlasi çok kuvvetli bir kahkahanin ardindan astim krizi geçirdi. Ayrica un da astim risk faktörünü artirici maddelerden çikti.

KIRILAN KALP

Stresten kaynaklanan ‘kirik kalp sendromu’ sevilen bir insanin ölümü gibi durumlarda ortaya çikiyor ve sik sik da gerçek kalp krizi ile karistiriliyor. Çogunlugu kadin olan bir grup hasta üzerinde yapilan arastirmalar bu sendroma kalp kasini geçici olarak etkisiz hale getiren adrenalin yükselmesi ya da stres hormonlarinin neden oldugunu gösterdi. Kirik kalp sendromu kisa süre sonra geçiyor ve kalpte kalici hasar birakmiyor.

KANSERDE UMUT

Erken teshis ve daha iyi korunma programlari sayesinde kanser hastaliklarindan ölümlerin sayisinda büyük azalmalar var.

KÖPEK KLONLAMA

Koyunlari, domuzlari, fareleri, sigirlari, atlari ve kedileri klonlayan bilim adamlari, bu yil ilk kez insanin en iyi dostu köpegi, klonladilar. Köpegin en zor klonlanabilen canli oldugu ve artik insan dahil her türlü canlinin klonlanabilmesinin mümkün oldugu belirtildi.

KOLESTEROL

Dünyada milyonlarca kisi kolesterol düsürücü ‘Statin’ ilaçlari kullaniyor. Yeni çalismalar, bu ilaçlarin baska yararlarini da gösterdi. Bagirsak ve prostat kanseri riskini yari yariya azalttiklari, pankreas kanseri riskini yaridan fazla düsürdükleri anlasildi. Hatta statinlerin Alzheimer’in ilerlemesini yavaslattigi bile kesfedildi.

KUS GRIBI KORKUSU

H5N1 virüsünden çok az insanin ölmüs olmasinin nedeni, bu virüsün insandan insana geçmesinin çok zor olmasi. Ancak, virüsün mutasyona ugrayarak 1918’dekinin benzeri bir salginin kolayca yayilmasindan korkuluyor. Ülkeler bunun için olaganüstü önlemlere yatirim yapiyor.

OBEZITE SALGINI

2005’te dünyadaki obez insanlarin sayisi 1 milyari asti. Rimonabant adli ilacin düsük kalorili diyet ile birlikte kullanilmasinin faydalari görüldü. Ancak obezite ile mücadelenin sadece bir hap ve diyet programiyla kazanilamayacagi ortada.