Başörtüsü davalarına BM kapısı açık

Hürriyet gazetesinde dün yer alan ‘Türbana bir darbe de BM’den’ başlıklı haberde, başörtüsü yasağıyla ilgili başvurulara BM yolunun kapandığı iddia edildi. Kadına Karşı Ayrımcılıkla Mücadele Komitesi (CEDAW) eski Başkanı ve ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feride Acar, bu iddianın doğru olmadığını söyledi. Başörtüsü başvuruları için BM yolunun kapandığını söylemenin doğru olmadığını söyleyen Acar, Rahime Kayhan aleyhindeki kararının “iç hukuk yolları tüketilmediği gerekçesiyle” alındığını hatırlattı. Acar şunları söyledi: “Rahime Kayhan, Komite’ye Türkiye’deki iç hukuk yollarını tükettiğini iddia ediyor. Ancak Türk mahkemelerine kadına ayrımcılık yapıldığı iddiasıyla başvurmamış. Komite, Türk iç hukuk yollarının tüketilmediği gerekçesiyle bu başvuruyu kabul edilebilir bulmadı.” dedi. Acar, “Davacı başörtüsü yasağının ‘kadına ayrımcılık’ içerdiği teziyle Türk mahkemelerine başvurur ve sonuç alamazsa, Komite’nin Kayhan kararından farklı bir karar alma ihtimali bulunuyor.” dedi.

Erzurum’da ortaokul öğretmenliği yaparken başörtüsü yasağı dolayısıyla görevinden uzaklaştırılan Rahime Kayhan, Erzurum İdare Mahkemesi ve Danıştay’a yaptığı başvurulardan sonuç alamadı. Bunun üzerine Kayhan 2004 yılında CEDAW’a başvurdu. Komite 27 Ocak tarihli kararında Kayhan’ın Türk mahkemelerine yaptığı başvuruda, ‘kadına ayrımcılık’ tezini hiç dile getirmediğini belirterek müracaatının kabul edilemeyeceğini duyurdu. Başvuruları insan hakları açısından değil kadına ayrımcılık yönünden inceleyen CEDAW’ın karar metninde kamu kurumlarında ve üniversitelerde uygulanan başörtüsü yasağının insan haklarına aykırı olup olmadığına dair bir değerlendirme yapılmıyor.

Özbek öğrencinin şikâyetini haklı buldu

Rahime Kayhan’ın başvurusunda ‘usul hatası’ nedeniyle aleyhte karar veren BM‘nin 2004 yılında Raihon Hudoyberganova isimli Özbek öğrencinin açtığı davada, başörtüsü yasağı aleyhine karar verdiği bildirildi. Özbek öğrenci Hudoyberganova, başörtüsü yasağı nedeniyle ülkesinde eğitim hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle 2000 yılında temel insan hakları alanında faaliyet gösteren Cenevre merkezli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi’ne başvurdu. İnsan Hakları Komitesi, 2004’te verdiği kararda, ‘başörtüsü yasağının BM Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi’ne aykırı olduğuna’ karar verdi. BM İnsan Hakları Komitesi’nin kararı, AİHM’nin başörtüsü yasağını onayladığı Leyla Şahin kararıyla çelişiyor. AİHM, ‘nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Türkiye’de, başı kapalı üniversite öğrencilerinin, başı açık olanlar üzerinde baskı oluşturacağı’ tezini savunmuştu.

Birleşmiş Milletler çözüm için Türkiye’ye 2009’a kadar süre tanıdı

Birleşmiş Milletler (BM) Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi’nin (CEDAW) Türkiye’ye ilişkin hazırladığı tavsiye raporunda kız öğrencilerin başörtülü olarak okullara alınmaması ‘kadınlara yönelik ayrımcılık’ olarak nitelendirilmişti. 2005 Kasım ayı içerisinde hazırlanan raporda hükümetin son yıllarda yaptığı yasal düzenlemelerle kadın ayrımcılığı yönünde önemli adımlar attığı belirtilirken, ancak kızların eğitim sırasında ayrımcılığa tabi tutulduğu vurgulanmıştı. Raporda, “Komite, okullarda ve üniversitelerde türban yasağının kızlar ve kadınlar üzerindeki etkisinden endişe duymaktadır.” ifadeleri yer alıyor. Raporda devletin kızların okur yazarlık oranının artırılması için aktif önlemler alması, eğitimin her seviyesine kadınların erişmesinin kuvvetlendirilmesi ve meslek tercihlerinin çeşitlendirilmesini sağlaması gerektiği belirtilirken, başörtüsü yasağının bu faktörlere etkisinin araştırılması isteniyor. Raporda, “Komite, taraf devletin türban yasağının etkisini denetlemesini ve değerlendirmesini, yasak yüzünden okullar ve üniversitelerden dışlanan kadın sayısı hakkında bilgi derlemesini rica eder.” denildi. Komite, Türkiye’nin raporda sıralanan sorunları en geç 2009 yılının Ocak ayına kadar çözmesini istedi