Bana göre affın teleffuz bile edilmesi yanlış. Mortgage’da da ileride af olur mu? Bankalar iyi hazırlanır ve sağlam projeksiyonlar yaparlarsa problem yaşanmaz” dedi.
Çankaya Üniversitesi’nin düzenlediği ve Hulki Cevizoğlu’nun başkanlık ettiği ‘Mortgage Finansmanı’ konulu panele BDDK Başkanı Tevfik Bilgin, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Doğan Cansızlar ve Prof. Dr. Özdemir Akmut konuşmacı olarak katıldı.
BDDK Başkanı Bilgin, zamanında Hazine’ye borç veren bankacılık sektörünün artık vatandaşa kredi vermeye başladığını söyledi. Sektör denetim ve gözetiminin çok hassas olduğunu kaydeden Bilgin, “Çünkü oradaki ağrı-sızı bizim ve sizin ceplerini doğrudan etkilemektedir” dedi. Bilgin, 2005 Aralık itibariyle banka kredilerin yüzde 72 artışla 46 milyar YTL’ye çıkarken, konut kredilerin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 371 artışla 2,6 milyar YTL’den 12,4 milyar YTL’ye ulaştığını belirterek, “Bu gidişle kredi kartlarını geçmek üzere. Trend oraya gidiyor. Mortgage ve ekonomi istikrar da bu artışta etkili olmuştur” dedi.
Mortgage ile konut kredisinin aynı olmadığını anlatan Bilgin, konut kredisinde iki tarafın olduğunu, finansmanın bankanın kendi kaynaklarından karşılandığını, buna karşın mortgage’den söz etmek için ipoteğin işlem gördüğü ikincil piyasaların ve üçüncü kişilerinde sistem içerisinde yer aldığını söyledi.
Konuşmasının ardından izlyicilerin sorularını da cevaplayan Bilgin, BDDK’nın bankacılık sektöründe haksız rekabeti önlemenin yanısıra vatandaşlarının da hakkını koruduğuna dikkat çekerek, “BDDK gerekeni zamanı geldiğinde yapıyor. Bakın, Kredi Kartları Yasası hazırladık. Bu nedenle ‘BDDK tüketici derneği gibi hareket ediyor’ denilerek, eleştirildik. Ancak böyle durumlar ortaya çıktığında her zaman çalışmamız olacaktır” dedi.
Türkiye’deki konut kredileriyle ABD ve Avrupa ülkelerinde konut kredi oranlarını karşılaştıran Bilgin, ABD’deki konut kredilerinin GSMH oranın yüzde 60, Avrupa’da ise yüzde 40-50’lerde olmasına karşın Türkiye’deki bu oranın henüz yüzde 2’ler seviyesinde olduğuna işaret etti. Bankacılık sektöründe gelecekte iki kredinin önem kazancağını ifade eden Bilgini, bunlardan birisinin KOBİ kredileri ikincisinin ise konut kredileri olduğunu anlatarak, “Bu nedenle bankalar mortgage için şimdiden pozisyon alıyorlar” dedi.
Bilgin, bankalar mevduatı ile konut kredileri arasındaki mevduat çelişkisine de değinerek, şunları söyledi: “Türkiye’de alışkanlıklar nedeniyle mevduat vedeleri mualesef 3 ayı geçmemektedir. Ancak incelendiğimizde şunu görüyoruz. Her mevduat bir tortu bırakıyor. Yani mevduat sahipleri her üç ayda bir parayı ellemek görmek ister ancak yeniden yenileme yapar. Bu yenileme ile mevduat vadesinin bir yıla çıktığını görüyoruz. Buna rağmen mevduat vadeleri kısa olduğu bankalar tabiki dışarıdan kaynak alıyor. Bu nedenle sendikasyon ve sekülizasyon kredileri ile karşılıyorlar. Bu kredilerin ortalama vadeleri 3,5 yıl kadar. Zaten konut kredileri 20 yıla kadar çıkmasına karşın halkımız daha çok 2-4 veya en fazla 5-10 yıllık konut kredileri kullanıyorlar. Bunun ortalamasına baktığımızda 6 yıl yapıyor. Yani şuanda vade uyuşmazlığı sorun görünmüyor. Ancak tutar büyüdükçe ABD’deki rakamlara gelmesi durumunda konut kredilerinin iyi izlenmesi gerekir.”
Bilgin, bir soru üzerine yabancı bankaların Türkiye’deki payın aktif toplamlar bakımından yüzde 13’e yükseldiğini söyledi. Geçen yıl bu oranın yüzde 3 olduğunu, Türkiye’deki bankacılık tarihi boyuncada bu oranın yüzde 3-4 arasında gerçekleştiğini anlatan Bilgin, “Yüzde 13 oranı borsaya açık şirketlere bakıldığında daha fazla çıkabilir. Ancak aktif toplamlar bakımında yüzde 13’tür. Bu oranın artma eğilimi vardır” diye konuştu. Dünyada yabancı bankaların payının ülkelere göre farklılık gösterdiğini, Çek ve Polonya gibi ülkelerde yabancı bankaların paylarının yüzde 80-90’lara ulaştığını, bazı ülkelerde de yüzde 50 ile sınırlandığına işaret eden Bilgin, yabancı bankalara en belirgin sınırlama koyan ülkenin Çin olduğunu bu oranın da yüzde 25 olduğunu söyledi.
Bir soru üzerine Bilgin, kredi kartları ile ilgili çıkarılan yasanın af değil bir düzenleme olduğunu belirterek, çıkarılan düzenlemenin Meclis’te iktidar ile muhalefetin mutabakatı ile çıkarıldığına dikkat çekti. Kendisinin Halkbankası genel müdürlüğü yaptığını hatırlatan Bilgin, “Ben affa karşıyım. Bana göre affın teleffuz bile edilmesi yanlış. Mortgage’de de ileride af olur mu? Bankalar iyi hazırlanır ve sağlam projeksiyonlar yaparlarsa mortgage kredilerinde problem yaşanmaz diye düşünüyorum” şeklinde konuştu.
CANSIZLAR: “İDEAL MORTGAGE İÇİN KREDİ FAİZLERİ YÜZDE 1’İN ALTINDA OLMALI”
SPK Başkanı Cansızlar ise, mortgage sisteminin ne ucuz konut edindirme ne de konut inşa sistemi olmadığını belirterek, “Mortgage, modern bir konut edindirme finansmanıdır” dedi. Mortagage’nin kayıtdışı ekonomiye büyük etkisinin olacağını anlatan Cansızlar, mortgage sisteminin iyi işlemesi için ikincil piyasalarda eurobond gibi işlem görecek mortgage tahvilleri üzerinden yüzde 15’lik stopajın alınmaması gerektiğini vurguladı.
Cansızlar, mortgage sisteminin duyulması ile birlikte konut fiyatlarında balon oluştuğunu söyledi. Bu sistemde önemli konunun konut arzı olduğunu bu nednele de TOKİ’ye önemli görev düştüğünü kaydetti. Mortgage’ye yabancı yatırımcıların oldukça fazla ilgisinin olduğunu anlatan Cansızlar, bu ilgiden ötürü bankaların konut kredi faizlerini düşürerek, vadelerini uzatmaya gittiklerini söyledi. Cansızlar, kredi faizlerinin ne olacağı konusunda bir şey söylemenin doğru olmayacağını ancak ideal mortgaga sistemi için aylık faiz oranın yüzde 1’in altında olması gerektiğinin altını çizdi. Cansızlar, mortgage sisteminin yürümesi için istikrarın devam etmesi ve piyasadaki dalga boyunun uzun olmaması gerektiğini söyledi.
