Çin’in Mıknatıs Kısıtlamaları, Otomotivi Etkileyebilir

ÇİN’İN İHRACAT KISITLAMALARI OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜ SARSIYOR

Nisan 2025’te Çin’in nadir toprak mıknatısları için başlattığı ihracat kısıtlamaları, küresel otomotiv sektörünü ciddi şekilde etkiliyor. General Motors, Toyota, Volkswagen ve Hyundai gibi büyük markaları temsil eden Otomotiv İnovasyonu İttifakı, 9 Mayıs’ta Donald Trump yönetimine yazdığı mektupta, bu mıknatısların kıtlığının ABD’deki otomobil fabrikalarının kapanmasına yol açabileceğine dair uyarıda bulundu.

Nadir toprak mıknatısları, otomatik şanzımanlar, alternatörler, silecek motorları, kilitlenme önleyici fren sensörleri, emniyet kemerleri, direksiyon sistemleri ve kameralar gibi kritik parçalarda önemli rol oynuyor. İttifak, “Bu elementlere güvenilir erişim olmazsa, otomotiv tedarikçileri üretim yapamaz. Bu, üretim hacimlerinin azalması veya montaj hatlarının tamamen durması anlamına gelebilir” şeklinde açıklama yaptı. Bu durumu MEMA ve Araç Tedarikçileri Derneği de mektubu imzalayıp destekleyerek vurguladı.

ÇİN’DE İHRACAT YARI YARIYA DÜŞTÜ

Çin, nadir toprak mıknatıs işleme kapasitesinin %90’ından fazlasını kontrol ediyor. Nisan ayının başında uygulamaya konulan yeni kurallar, ihracatçıların Pekin’den lisans almasını zorunlu kıldı. Ancak bu süreç, karmaşık belgeler ve belirsizliklerle dolu olduğu için zorlayıcı hale geldi. Bu durumun sonucunda, Nisan ayında Çin’den yapılan nadir toprak mıknatıs ihracatı yarı yarıya düştü.

Volkswagen’in bazı tedarikçileri lisans alabilse de, Hintli otomobil üreticileri henüz lisans almayı başaramadı ve Haziran başında üretimi durdurma riskine maruz. Alman Bosch, tedarikçilerinin Çin’in “karmaşık ve zaman alıcı” lisans süreçleri hakkında şikayetçi olduğunu bildirdi.

ABD’DEN ÇİN’E SERT TEPKİ

ABD Başkanı Donald Trump, 31 Mayıs’ta Truth Social platformunda, Çin’i tarifeler ve ticaret kısıtlamalarını geçici olarak kaldırmayı öneren bir anlaşmayı ihlal etmekle suçladı ve “Çin, bazıları için şaşırtıcı olmayacak şekilde, bizimle yaptığı anlaşmayı tamamen ihlal etti” dedi. ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, CNBC’ye verdiği demeçte, Çin’in nadir toprak mıknatıs ihracatındaki kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiğini, ancak yeterince hızlı hareket etmediğini belirtti: “Bu kritik minerallerin bazıları söz verildiği şekilde akmıyor.” Hazine Bakanı Scott Bessent ve Greer, bu ay Cenevre’de Çinli yetkililerle konuyu görüştü ancak ilerlemenin sınırlı olduğunu ifade ettiler.

TİCARET SAVAŞI ENDİŞESİ

Çin’in Washington Büyükelçiliği, ihracat kontrollerini kötüye kullanan tarafın ABD olduğunu, özellikle yarı iletken sektöründe bunun örneklerini gösterdiğini savundu. Cenevre’deki görüşmelere yakın bir ABD’li yetkili, görüşmelerin yalnızca tarifeler ve Çin’in karşı önlemlerine odaklandığını, ABD’nin ihracat kontrollerinin ise anlaşmanın bir parçası olmadığını vurguladı. Ancak, Pekin’in lisans süreçlerini yavaş yürütmesi, Washington’un misilleme olarak yeni ihracat kontrolleri uygulama ihtimalini artırıyor.

TÜRKİYE OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN ETKİLENMESİ

Türkiye’de otomotiv sektörü, küresel tedarik zincirine bağımlı olduğu için bu krizden olumsuz etkilenme potansiyeline sahip. Ford Otosan, TOGG, Toyota Türkiye ve Hyundai Assan gibi üreticiler, nadir toprak mıknatısları içeren bileşenleri ithal ediyor. Çin’den gelen sevkiyatların aksaması, Türkiye’deki üretim hatlarında gecikmelere veya maliyet artışlarına sebep olabiliyor. Özellikle TOGG’un elektrikli araç üretiminde kullandığı mıknatıslar bu kıtlıktan doğrudan etkilenme riski taşımakta.

ÇÖZÜM ARAYIŞLARI

Otomotiv İnovasyonu İttifakı CEO’su John Bozzella ve MEMA CEO’su Bill Long, sorunun hâlâ çözümsüzlüğünü ve endişe verici durumunu dile getirdi. Ancak Trump yönetiminin konuya üst düzey müdahalesine duydukları minnettarlığı da ifade ettiler. Uzun vadede, ABD ve müttefikleri nadir toprak tedarik zincirini çeşitlendirmek için çaba gösteriyor. Örneğin, MP Materials, 2025 sonuna kadar Teksas’ta 1.000 ton neodimyum mıknatıs üretmeyi hedefliyor, ancak bu, Çin’in 2018’deki 138.000 tonluk üretiminin yalnızca %1’i kadar. Tesla ise nadir toprak kullanımını %25 azalttığını ve gelecekte tamamen kaldırmayı planladığını açıkladı.