Dünya Tüketiciler Günü ve Adil Geçiş

TÜKETİCİLER İÇİN ALTERNATİF EKONOMİK MODELLER GEREKİYOR

Tüketici farkındalığı oluşturma amacıyla 15 Mart’ta çeşitli etkinliklerle kutlanan “Dünya Tüketiciler Günü” hakkında açıklamalarda bulunan Prof. Dr. İsmail Melih Baş, ‘neo liberal ekonomik model’ yerine alternatif ekonomik modellerin geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Her yıl farklı temalarla kutlanan bu yılki Dünya Tüketiciler Günü, “Adil Geçiş” temasıyla kutlanıyor. İstanbul Arel Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Melih Baş, son yıllarda yaşanan iklim krizi nedeniyle tüketicilerin temel ihtiyaçlarını karşılamada zorlandığını belirterek sürdürülebilir yaşama adil geçiş için önemli önerilerde bulundu.

ORTAK YAŞAYAN İNSAN OLMAK TEMEL BİR GEREK

Prof. Dr. Melih Baş, öncelikle ortak yaşayan insan olunması gerektiğinin altını çizerek alternatif ekonomik modeller geliştirilmesi gerektiğini belirtti. Atıksız bir toplum oluşturmanın ve uzay ekonomisi mantığıyla gerçek ihtiyaçlara odaklanmanın sürdürülebilir yaşam açısından önemli olduğunu ifade eden Baş, hızlı yaşam yerine sakin yaşam tarzına dönüş yapılması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, sağlık ve güvenliğin korunması, bilgi edinme, seçme hakkı, sesini duyurma ve temsil edilme hakkı gibi evrensel tüketici haklarının dönemin koşullarına göre güncellendiğini dile getirdi.

Prof. Dr. İsmail Melih Baş, tüketici refahının artırılması amacıyla “BM Tüketicilerin Korunması Rehberi”nin yayınlandığını ve kabul edildiğini ifade etti. 15 Mart 1962’de ABD Başkanı John F. Kennedy’nin evrensel tüketici hakları hakkında yapmış olduğu konuşmanın ardından 15 Mart 1983 tarihinde ilk kez Dünya Tüketici Hakları Günü olarak kutlandığını belirten Baş, bu tarihten sonra tüm ülkelerin sahtekarlık ve adil olmayan ticaret uygulamalarına karşı tüketicilerin kolektif mücadelesinin gösterilmesi amacıyla bu günü kutlamaya başladığını sözlerine ekledi.

ADİL GEÇİŞ VE TEMEL DEĞİŞİKLİKLER

Dünya Tüketiciler Günü’nün bu yılki teması hakkında bilgiler veren Prof. Dr. İsmail Melih Baş, “Bu yılki ana temada vurgulanan ‘Adil Geçiş’ genişçe şöyle tanımlanabilmektedir: Düşük karbonlu ekonomiye ve çevresel olarak sürdürülebilir ekonomi ve toplumlara geçişte kimsenin geride kalmaması. Bu geçiş, insanların temel hakları ve ihtiyaçları pahasına değil, bunun yerine ilerleme için bir fırsat olmalı.” ifadelerine yer verdi. Ayrıca, gezegensel sınırlar içinde kalmak için yeme şekli, seyahat etme, evleri ısıtma ve elektrik sağlama şekli gibi konularda temel değişiklikler yapılması gerektiğini vurguladı.

ÇEVRE KİRLİLİĞİ ve YAŞAM MALİYETLERİ

Çevre koruma konusunda acil eylemde bulunulmazsa, tüketicilerin karşılaştığı ciddi zorlukların artacağına dikkat çeken Baş, başarısız gıda sistemleri ve fosil yakıtlara bağımlılığın dünya çapında artan gıda ve enerji fiyatlarına katkıda bulunduğunu belirtti. Çevre kirliliğinin hava, kimyasal ve plastik kirliliği dahil her yıl en az 9 milyon erken ölüme neden olduğunu ifade etti. GlobeScan ile birlikte yayınlanan ve 31 ülkedeki 30 bin tüketiciden alınan verilerle hazırlanan raporda, yüzde 94’ünün daha sürdürülebilir yaşam tarzlarına geçişi desteklediği tespit edilmiştir. Ancak, eyleme geçmek konusunda tüketicilerin karşılaştığı önemli engeller olduğunu kaydetti. Son beş yılda artan yaşam maliyetlerinin birçok kişinin temel ihtiyaçlarını karşılamasını giderek zorlaştırdığını vurguladı.