Irakli siyaset bilimi profesörü Hasan Bezaz, referandumun birlik yerine ayrismaya sebep oldugunu belirtirken, Uluslararasi Kriz Grubu’ndan Joost Hilterman yeni anayasanin ülkeyi iç savasa sürükleyecek ayrilikçi bir anayasa oldugunu ifade etti. ABD’nin Sünnileri siyasi sürece dahil etmek için çok da samimi davranmadigini kaydeden Hilterman, su an için yapilmasi gerekenin Irak’ta üç büyük grup liderlerinin biraraya getirilerek Sünnilerin isteklerini karsilayacak ve ayni zamanda Kürt ve Siilerin kirmizi çizgilerini ihlal etmeyecek bir uzlasmaya varilmasi oldugunu vurguladi.
Hilterman direnisin durdurulmasinin tek yolunun siyasi bir uzlasmaya varilmasi oldugunu vurgularken Bush yönetiminin bu konuda istekli olmadiginin görüldügünü ifade etti. Ancak dün Wall Street Journal’da yayinlanan bir ankete göre Amerikalilarin büyük çogunlugunun ilk kez Irak savasinin “yanlis” oldugunu düsünmesinin ortaya çikmasiyla Bush yönetiminin bu konuda bir çözüm bulmak zorunda kalabilecegi yorumlari yapiliyor.
Anayasayla ilgili dikkat çekici bir yorum da BM’nin Irak özel temsilcisi Esref Gazi’den geldi. Gazi referandum sonuçlarinin Irak’taki siyasi kutuplasmanin derecesini gösterdigine dikkat çekti. Anayasaya “evet” diyenlerin orani yüzde 78’lere ulassa da Irak’taki 18 ildeki sonuçlara göre “evet” ya da “hayir” oylarinin yüzde 95’lere varan oranlara çikmasi bu kutuplasmayi gözler önüne seriyor. Esref Gazi de, bunun bütün Iraklilar için bir sorun teskil ettigini ve kapsayici ulusal diyalogun önemini gösterdigini ifade etti.
AB Dis Iliskiler Komisyonu üyesi Benita Ferrero-Waldner de referandum sonucuyla ilgili degerlendirmesinde “artik önümüze bakmaliyiz” yorumunu yaparken, Irak’taki direnisin sadece askeri yöntemlerle degil siyasi, sosyal ve ekonomik programlarla asilabilecegine inanan Jane Bilgi Grubu savunma analisti Charles Heyman “bu alanlarin tümünde ilerleme kaydedilmesi gerekir” dedi. Irak’ta isgalin baslamasindan bu yana ölen ABD askeri sayisinin 2 bine ulasmasina da deginen Heyman bu sekilde devam edilmesi halinde gelecek seneye kadar bin askerin daha ölecegini kaydetti.
