Topluluğun Osmanlı müziklerinden caza, klasik Batı müziğinden halk müziğine uzanan yolculuğundan sonra Jamal ve grubu çıktı sahneye. Sanatçıya kontrbasta James Cammack, davulda İdris Muhammed eşlik etti. 1958de yayınladığı, But Not For Me albümüyle listelerde 108 hafta kalarak caz albümü için güç bir rekor kıran 76 yaşındaki sanatçı, 21 yaşında Müslüman oluşunu İslam felsefesini 21 yaşında öğrenmeye başladım. 21 yaşında Müslüman olmadım. Herkes gibi ben de zaten Müslüman doğdum. diyerek açıklıyor. Jamal, 2005te çıkan After Fajr ile 50 yıllık caz geçmişini ve dünya görüşünü anlatıyor aslında; ama biz yine de konser öncesinde ondan dinledik cazı ve felsefesini.
Yenilikçi yaklaşımınız, caz müziğine sessizliği ve boşluğu getirmeniz günlerdir konuşuluyor, yazılıyor. Sizin cazınızı sizden dinleyelim…
Benim caz anlayışım hayata bakışımdan, doğduğum şehrin hayata bakışından besleniyor. Evimden geliyor. Pensilvanya Pittsburghda herkeste minimalist yaklaşım vardır. Çünkü minimalist düşünürler. George Benson, Roy Eldridge, Art Blakey, Errol Garner, Joe Kennedy, George Hudson gibi… Bir de sadece cazdan değil, bütün müziklerden besleniyorum ben. Müziğin evrensel dilinden mümkün olduğunca yararlanıyorum.
Caz yolculuğunuz nasıl başladı?
Ölüme kadar devam edecek bu serüven 3 yaşında başladı. Bir gün amcam oturma odamızda piyano çalıyordu, ben de oradan geçiyordum. Gel çal bakalım, görelim gibisinden meydan okudu. Duyduklarımı nota nota aynen çaldığımı görünce de çok şaşırdı. Hikayenin sonrasını herkes biliyor zaten. İlk kez 17 yaşındayken George Hudsonın orkestrasında görev aldım. En güzeli ise albümümün 108 hafta listelerde kalmasıydı.
Başarı beraberinde hırsı da getirdi mi?
God takes care of all our needs but not our greeds. Bir arkadaşımın söylediği bu cümle benim için çok değerlidir. Yaratıcı, bütün istek ve bütün ihtiyaçlarımızı karşılar; ama hırslarımızı değil. Hırslarınızın peşinden giderseniz kaybedersiniz. İnsanız, hırslara kapılabiliriz; ama kendimizi disipline etmek zorundayız.
Bu cümlenin ışığında genç müzisyenlere, daha genel olarak gençlere ne öğütlersiniz?
Kendilerine çok fazla çıkış kapısı oluşturmalılar. Bunun için de eğitim şart. Ne kadar eğitim alırsanız o kadar çok çıkış kapınız olur. Her şey bilgiye dayalı. Bilgin hiçbir zaman krala bakmaz, onu dinlemez; ama kral her zaman bilgini dinler. Gençler bilgi neredeyse oraya gidip alsınlar.
20li yaşlarınızdayken Pakistana giderek İslam felsefesini öğrenmeniz bu düşüncenin sonucu muydu?
Evet, İslam felsefesini 21 yaşında öğrenmeye başladım. Yalnız şunu lütfen atlamayın. 21 yaşında Müslüman olmadım. Herkes gibi ben de zaten Müslüman doğdum. Başka şeyler konuşup söyleyenlere; Hıristiyanım, Budistim diyenlere bakmayın. Onlar da aslında Müslüman; ama bilmiyorlar, öğrenmemişler. Ben İslamı Pakistanlı akademisyenlerden öğrendim. Öğrendim demek yanlış olur, öğrenmeye devam ediyorum.
Yoğun programınız içinde ibadetlerinizi yapabiliyor musunuz?
Elbette, hiç zor değil. İbadet etmek hayatımı kolaylaştırıyor. Farz ibadetlerim dışında her gece teheccüt namazına kalkarım. İnsana sorumluluklarını unutturan tembellik. Tembel olursanız bahane çok. Ama dinimiz zorluk dini değil. Hele siz İstanbulda bu kadar caminin arasında hiç bahane aramayın.
11 Eylül sonrasında dünyanın İslamiyete karşı geliştirdiği negatif bakış açısı Müslüman bir sanatçı olarak sizi rahatsız etmiyor mu?
Hayır; önemsemiyorum, yok sayıyorum bu deli saçmalarını. İslam, dünyanın en barışçıl dini. Kimse kimseyi izlemek zorunda değil. Herkesin düşüncesi ve dini kendine. Tartışmak anlamsız. Her zaman devam edecek İslamiyet. İnsanların negatif düşünceleri için üzülmemize gerek yok.
İstanbulda kalacağınız süre içinde neler yapacaksınız?
6 gün daha buradayım. Öncelikle bu şehirden aldığım ilhamla beste yapacağım bol bol. Senin de dediğin gibi ben meşgul bir adamım.
