Kadir Özkaya, AYM’nin İhlal Oranlarını Belirtti

ANAYASA MAHKEMESİ İHLAL ORANLARINI AÇIKLADI

ANAYASA Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, AYM’nin ihlal kararı oranlarının Danıştay veya Yargıtay’ın bozma kararı oranlarının neredeyse yarısına tekabül ettiğini belirtti. Adli yargıda toplam başvurular içinde ihlal oranı yüzde 3-3,5, idari yargıda ise yüzde 2,5 ile 3 arasında seyrediyor. Özkaya, “Türk hukuk sistemi artık adli ve idari yargı düzenlerinde anayasal anlamda anayasal denetim yapmaya başladılar. Evrensel ilke ve standartları Türk hukuk sisteminde uygulamaya başladılar. Bireysel başvuru burada bir dönüştürücü etki gücünü gösterdi, tüm yargı yerlerinde farkındalık oluşturdu” ifadelerini kullandı.

BİREYSEL BAŞVURU GÜCÜ ARTYOR

Özkaya, Ankara Bilim Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Anayasa Mahkemesinde Bireysel Başvurunun Türk Hukukuna Etkisi’ konulu sempozyumda yaptığı konuşmada, AYM’ye bireysel başvurunun Türk hukuk sisteminde giderek önemli bir rol oynadığını dile getirdi. “Bireysel başvuru sistemine yöneltilen en kuvvetli eleştiri, bu yolun AYM’yi adli ve idari yargı düzeninde Yargıtay ve Danıştay’ın üzerinde ‘süper temyiz’ merci haline getirdiği endişesiydi” dedi. Özkaya, bireysel başvuru yapabilmek için öncelikle konunun Türk Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ortak koruma alanında bir hak ile ilgili olması gerektiğini vurguladı. İlgili yargı yerlerinin tüketilmesi gerektiğini de ekledi.

BİREYSEL BAŞVURU TEMYİZ YÖNTEMİ DEĞİL

Özkaya, bireysel başvurunun bir temyiz yöntemi olmadığını, AYM’nin ilk yargı ve temyiz yargı yerlerinin kararına müdahale etmediğini belirtti. Anayasa’ya göre, bireysel başvuruda kanun yolunda gözetilmesi gereken hususların incelemesinin yapılamayacağına dikkat çekerek, “AYM’nin bireysel başvuruda nasıl bir inceleme yaptığını süper temyiz merci gibi hareket etmemiş olacak, ki kendisine verilen yetkiyi aşmamış olsun” dedi. Yargı düzeninde bir kanunilik denetimi yapılırken, AYM’nin yaptığı denetimin anayasallık denetimi olduğunu hatırlatarak, bu ayrımın önemini vurguladı.

İHLAL ORANLARI DÜŞÜK

Özkaya, bireysel başvuru sisteminin olumlu etkiler yaratarak farkındalık oluşturduğunu belirtti. Yaptığı açıklamalar sonrasında istatistiklere de değindi. AYM’nin bireysel başvuru incelemelerinin temyiz incelemesi yapıp yapmadığını araştırırken, Danıştay ve Yargıtay’ın bozma ve onama oranlarıyla AYM’nin verdiği ihlal oranlarını karşılaştırdı. AYM’nin bireysel başvuruda verdiği ihlal kararlarının adli yargıda toplam başvurular içindeki oranı yüzde 3-3,5 civarında, idari yargıda ise yüzde 2,5 ile 3 arasında kaldı. Bu oranların çok daha yüksek olan bozma oranlarından belirgin şekilde düşük olduğunu ifade etti.

FARKINDALIK VE DÖNÜŞÜM

Özkaya, düşük ihlal oranlarının iki önemli sonuca işaret ettiğini söyledi: “Birincisi, Türk hukuk sistemi adli ve idari yargı düzenlerinde anayasal denetim yapmaya başladı. Bireysel başvuru, tüm yargı yerlerinde farkındalık oluşturdu. Uluslararası standartların, temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası standartların Türk hukukuna kazandırılması noktasında da büyük bir farkındalık oluştu.” Özkaya, bu farkındalık sayesinde yargı organlarının temel hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi bağlamında stan­dartları iyileştirdiğini sözlerine ekledi.