Erken menopoza giren kadın doğurganlık yeteneğini kaybeder. Ancak, yeni geliştirilen yumurta dondurma yöntemi kanserli kadınlara sağlığına kavuştuktan sonra çocuk sahibi olma imkanı veriyor. İlim adamları uzun yıllar süren araştırmalar sonunda olgunlaşmış bir yumurtayı dondurup tekrar çözdükten sonra döllemeyi başardılar. Çok yeni olan bu yöntem, dünyanın gelişmiş kliniklerinde ve Türkiyede 4 aydan beri uygulanıyor.
Yumurta dondurmanın özellikle kanser hastası kadınlar için çok önemli bir tıbbî gelişme olduğunu ifade eden Eurofertil Üreme Sağlığı Merkezi Medikal Direktörü Dr. Hakan Özörnek şu bilgileri verdi: Bir kadın erken yaşta kanser tedavisi görürse yüzde 90 oranında yumurtaları ölüyor. Her kadın yumurtaları ile doğar, bir deposu vardır. Bunlar bitince menopoza girer. Hayatı boyunca yeni bir yumurta üretmez. Artık o yumurtaları kanser tedavisinden önce alıp dondurabiliyoruz. Donmuş halde saklamanın süresi yok. Kadın iyileşip çocuk sahibi olmak istediğinde yumurtalar çözülüyor. Evli bir çifte tüp bebek yapıp döllenmiş yumurtayı dondurma şansımız zaten vardı. Ama bekar bir insanın yumurtasının dondurulması imkanı yoktu. Artık bu yapılabiliyor.
Yumurta dondurma işleminin Türkiyede bazı yasal sınırlamaları var. Yumurta ve sperm bankacılığı yasak olduğu için dondurma işlemi ancak tıbbî zorunluluk halinde ve yalnızca kişinin kendisine kullanılmak üzere yapılabiliyor. Kanser tedavisi olma durumunda, erken menopoz riskinde ve yumurtalık ameliyatları öncesinde üreme fonksiyonlarını kaybetme riski olan kadınlarda dondurma işlemi yapılabiliyor. Sperm veya yumurta dondurma işleminin tıbbî gerekçe olmadan isteğe bağlı yapılamayacağını vurgulayan Dr. Özörnek, Saklanan yumurta ileri yaşta da kullanılabilir. Çünkü rahim yaşlanmaz. Yumurta dondurulduğu anda saati durur. 30 yaşında dondurulduysa kadın 40 yaşına bile gelse yumurta 30 yaşında kalır. İleri yaşta hamile kalmanın zor olmasının sebebi yumurtanın da yaşlanmış olmasıdır. diyor.
Olgun yumurtalar donduruluyor
İlk olarak sperm başarıyla dondurulup çözüldükten sonra embriyo dondurulmasına başlandı ve rutin olarak uygulamaya konuldu. Dondurulmuş ve çözülmüş insan yumurtasından elde edilen ilk gebelik 1986 yılında Chen tarafından bildirildi. Bu ilk başarıdan sonra dünyada birçok merkezde yumurta dondurma teknolojisinin geliştirilmesi için çalışmalar yapıldı. Yumurta büyük ve kompleks bir yapı olduğundan düşük ısılara karşı çok hassastır. İlk çalışmalarda olgun olmayan yumurtaların dondurulması önerilirken, bugün yapılan çalışmalarda olgun olan yumurtaların dondurma işlemine daha dayanıklı olduğu gösterilmiştir. Yumurta, toplama işlemi sonrasında yumurtalar etrafındaki hücrelerden temizlenir ve normal olan olgun yumurtalar dondurulur. Dondurma işlemi esnasında ısının hangi hızla azalacağı, hangi koruyucu maddenin kullanılacağının seçilmesi çok önemlidir. Yumurta dondurma işleminden sonra, dondurulmuş yumurtalar sıvı nitrojen içerisine (-196°C) konulur. Sıvı nitrojen içerisindeki yumurta genetik olarak uzun süre bozulmadan kalabilir. Yumurta dondurma çözme sonrası doğan bebeklerde bir sakatlık görülmemiştir. İlk zamanlarda çözme işlemi sonrasında yüzde 60 yumurta canlı kalırken günümüzde bu oran yüzde 80-90lara ulaşmıştır. Aynı zamanda, yumurta çözme işlemi sonrasında başlangıçta düşük olan döllenme oranları mikroenjeksiyonun kullanılmaya başlamasıyla birlikte artmıştır.
