Prof. Dr. Richard Falk, Hukuk Analizini Yapıyor

SOYKIRIM KONUSUNDA ULUSLARARASI TOPLUMUN FELÇ OLDUĞU VURGUSU

Eski Birleşmiş Milletler İşgal Altındaki Filistin’de İnsan Hakları Özel Raportörü ve Princeton Üniversitesi’nden emekli uluslararası hukuk uzmanı Prof. Dr. Richard Falk, “örgütlü uluslararası toplumun Filistinlilere uygulanan soykırım karşısında felç olduğunu” belirtiyor. Falk, İsrail’in saldırıları altındaki Gazze’de yaşananların hukuki, siyasi ve etik yönlerini araştırmak üzere oluşturulan “Gazze Mahkemesi”nin başkanlığını da üstlenmiş durumda. Anadolu Ajansının Global İletişim Ortağı olduğu, Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesince “Çatışma Sonrası Toplumlarda Adalet ve Yeniden İnşa” temasıyla ikinci kez düzenlenen Uluslararası Hukuk Konferansı 2025’te (BILC 2025) AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu. Geçen yıl yapılan konferansta, Gazze’de yaşananların uluslararası hukukun önemini nasıl zayıflattığı tartışılırken, bu yıl ise çatışma sonrası durumlarda adaletin nasıl sağlanacağı ve uluslararası hukuk ihlallerinin değerlendirilmesi üzerinde duruluyor.

TEMEL SORUNLAR VE TAZMİNAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Falk, konferansta toplumun nasıl yeniden inşa edileceği konusunun tartışıldığını aktararak, bunun İsrail’e ve Gazze ile bölgedeki davranışların suç ortağı olan hükümetlere tazminat ödeme yükümlülüğü getireceğini belirtiyor. Ayrıca, dikkatlerin faillere ve hükümet yetkililerine çekileceğini ifade ediyor. Falk, uluslararası ceza mekanizmalarının adaleti kendiliğinden gerçekleştiremeyeceğini vurgularken, “sivil toplumda olanları, 30 yıl önceki apartheid karşıtı harekette çok etkili olan türden dayanışma girişimlerini meşrulaştırabilirler” diyor.

DAYANIŞMANIN GÜCÜ VE HESAP VEREBİLİRLİK SORUNU

Çoğu kişi hesap verebilirliğin yalnızca zayıflara uygulandığını dile getiren Falk, Filistinlilerin temel hakları için verdiği mücadeleye şiddet içermeyen dayanışma göstermenin önemini vurgulayarak, bu dayanışmanın çok önemli bir katkı sağladığını belirtiyor. Falk, insanların “uluslararası hukukun uygulanmadığını ve hesap verebilirliğin yalnızca zayıflara uygulandığını, güçlüler için ise geçerli olmadığını” ifade ettiklerini, ancak bu tür dayanışma yollarının çoğunlukla göz ardı edildiğini aktarıyor. “Meşruiyet, yetkiyi hükümetlerden ziyade insanlara verir ve hukuk uygulanmasa bile bu meşrulaştırıcı etkiye katkıda bulunur” diyor.

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN TEMEL BAŞARISIZLIKLARI

BM’nin 5 daimi üyesinin veto hakkını “uluslararası hukukun en önemli başarısızlıklarından biri” olarak nitelendiren Falk, “İkinci Dünya Savaşı’nın kazananları, kendilerini hesap verebilirlikten muaf tutan bir sistem tasarladı ve Gazze deneyimi bu zayıflığı ortaya koydu” şeklinde konuşuyor. Gazze’de yaşananların bu durumu ortaya koyduğunu yineleyen Falk, bu farkındalığın “suç ortaklığı ve hesap verilebilirlik” arasındaki uygulama boşluğunu kapatmasını umduğunu söylüyor. Uluslararası hukukun daha etkili kullanılması ve çifte standartların ortadan kalkması için sivil toplumun daha fazla faaliyet göstermesi gerektiğini vurgulayan Falk, bunun hükümetlerin soykırıma tepki vermeleri ve veto haklarını kullanmaktan kaçınmaları için baskı yaratacağını ekliyor.

SİVİL TOPLUMUN ROLÜ VE GEÇMİŞTEKİ DENEYİMLER

Falk, sivil toplumun kendi dayanışma kampanyalarını başlatmasının önemine dikkat çekerek, “Silah ambargosu, vergi reddi ve bu tür girişimler, bu tür çatışmaların sonucunun silahlardan ziyade dünya halklarının ne yaptığına bağlı olduğunu göstermektedir” diyor. Geçmişten bir örnek veren Falk, Vietnam Savaşı sürecinde ABD’nin savaşı kaybetmesinde Vietnamlıların direnişlerinde ısrar etmeleri ve savaş karşıtı hareketlere katılan insanların hükümetlerine baskı yapmalarının etkili olduğunu vurguluyor. Falk, “Milliyetçilik militarizmi yendi. İşte bu, Batı’nın henüz öğrenmediği bir ders” ifadesini kullanarak, gelecekteki olası gelişmelere dair önemli bir noktaya değiniyor.