Soğuk Savaş Sonrası Yönetim Krizi

ABD DIŞ POLİTİKASINDA BRZEZINSKI’Yİ ANLATAN BİR YAZAR

İkinci Dünya Savaşı sonrası partizan politikaların dışına çıkmayı başaran ve dünya düzenine yön veren birçok dış politika uzmanı bulunuyor. Bu isimlerden biri de Zbigniew Brzezinski. İkinci Dünya Savaşı döneminde Almanya’dan ABD’ye göç eden Polonya kökenli bir birey olan Brzezinski, zamanla yönetim kademelerinde önemli bir yere geldi. 1977’de Başkan Jimmy Carter’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı oldu ve bu görevini dört yıl sürdü. Brzezinski’nin hayatı, Almanya’daki çocukluğu ile başlıyor. Nazilerin yükselişini izleyen bu çocuk, ileride ABD-Çin ilişkilerinin normalleşmesinde kritik bir rol üstlendi. 1979’daki İran İslam Devrimi sırasında ABD’nin Tahran Büyükelçiliği’nde esir tutulan diplomatların kurtarılması konusunda Carter’a danışmanlık yaptı. Aynı zamanda İsrail ile Mısır arasındaki Camp David anlaşmaları için de önemli bir figürdü. Soğuk Savaş döneminde Sovyetleri yenebileceklerine dair inancı vardı.

BRZEZINSKI’NİN UYARISI VE HAYATI

2017’de yaşamını yitirmeden önce Brzezinski, ABD için önemli bir uyarıda bulundu: “Artık Sovyetler Birliği yoktu, ABD ekonomisi güçlüydü ve ülke yenilmez olarak görülüyordu. Ancak bir liderlik krizi yaşanabileceğinden endişe ediyordu.” Zbigniew Brzezinski’nin yaşamına dair “Zbig: Amerika’nın Büyük Güç Peygamberi Zbigniew Brzezinski’nin Hayatı” adlı kitabın yazarı Edward Luce, BBC’den Katty Key ile birlikte Brzezinski’nin ABD dış politikasındaki etkisini ve günümüzde olsaydı dünya hakkında ne düşünebileceğini değerlendirdi. Luce, kitabı hazırlarken Brzezinski’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı olduğu dönemde tuttuğu günlükleri ve Beyaz Saray’dan eve dönerken ses kaydı cihazına aldığı notları inceledi.

Brzezinski, ailesiyle birlikte 1938’de Avrupa’dan ayrıldı ve Nazilerin iktidar olduğu dönemlerden geçerek geldiği Amerika’da dış politika uzmanı olarak şekillendi. 1928 yılında Varşova’da dünyaya gelen Brzezinski, çocukluğunu Nazilerin iktidarı zamanında Almanya’da geçirdi. Babası bir diplomat olarak önce Almanya, ardından Sovyetler Birliği’nde görev aldı. Çocukluğu, hem Nazilerin hem de Sovyetlerin tehlikelerini tanımakla geçti. Edward Luce, Brzezinski’nin hayatındaki olayların, özellikle genç yaşta Avrupa’da tanık olduğu durumların onun siyasetteki görüşlerini büyük ölçüde şekillendirdiğini belirtiyor.

ABD DIŞ POLİTİKASINDAKİ DEĞİŞİM

Edward Luce, Brzezinski ile benzer dönemlerde yaşayan Henry Kissinger ile birçok kez bir araya geldi. Kissinger, “Tarih asla sona ermez, durmadan devam eder” demekte ve her iki siyasetçinin de amaçlarının Çin’i ABD’ye yakınlaştırmak olduğunu vurguluyor. Bunun yanında Brzezinski’nin, Sovyetler’in Afganistan’ı işgali sırasında Mücahitlere yaptıkları yardımların, Sovyetlerin çöküşüne katkıda bulunmasına rağmen uzun vadede dünya çapında terörizme yol açtığını da ekliyor.

Luce, günümüz ABD’sinde değerli siyaset bilimcilerin hala mevcut olduğunu ancak bu isimlerin yönetimin üst kademelerinde yer bulamadığını vurguluyor. Dış politikanın iç siyasete kayması ve artan kibrin Rusya, İran ve Çin gibi ülkeleri uzaklaştırabileceği konusunu Brzezinski de eleştiriyor. Sonuç olarak, Trump’ın dış politika stratejisinin gerçek bir planın ötesinde bir dizi dürtü içerdiğini belirten Luce, Brzezinski’nin bir strateji geliştirdiğine inanıyor ve onun şu anki konjonktürde nasıl bir yaklaşım geliştirebileceğini değerlendiriyor.