KIBRIS CUMHURİYETİ İLE DİPLOMATİK İLİŞKİLERİN KURULMASI
Türkiye için büyük öneme sahip olan Türk Devletleri Teşkilatı’nın (TDT) üç önemli üyesinin Kıbrıs Cumhuriyeti ile diplomatik ilişkiler tesis ederek büyükelçi ataması, Ankara’nın Kıbrıs politikasında önemli değişimler yaratacak bir adım olarak değerlendiriliyor. Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan, 4 Nisan’da düzenledikleri zirvede, sadece Türkiye tarafından tanınan “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti”nin kurulmasını kınadıklarını ve BM Güvenlik Konseyi’nin 541 ve 550 sayılı kararlarına bağlı kalacaklarını ifade ettiler. Bu gelişme, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki Kıbrıs sorunu üzerindeki çekişmenin Brüksel ve Kıbrıs Cumhuriyeti lehine bir süreci başlattığını gösteriyor. Türkiye ve Türk tarafının son zamanlarda ön plana çıkardığı “iki devletli çözüm” fikrinin de olumsuz etkilendiği kaydediliyor.
KAZAKİSTAN’IN BÜYÜKELÇİ ATAMA ADIMI
Kıbrıs Cumhuriyeti’nde büyükelçilik açma kararını ilk duyuran ülke Kazakistan oldu. Ocak ayında bu kararını açıklayan Kazakistan ile Kıbrıs Cumhuriyeti, aynı ayın sonunda karşılıklı büyükelçi ataması yaptı ve büyükelçilik binası açma konusunda anlaşmaya vardı. Özbekistan ise Kazakistan’dan bir ay önce Aralık 2023’te İtalya’daki büyükelçisini Kıbrıs Cumhuriyeti’ne akredite edilen büyükelçi olarak ilan etti. 1997 yılında diplomatik ilişki kuran Özbekistan, böylelikle bu ülkeye ilk kez büyükelçi atamış oldu. Türkmenistan da İtalya Büyükelçisi’ni 31 Mart itibariyle Kıbrıs Cumhuriyeti’ne akredite edilmiş büyükelçi olarak atayarak bu adımı atmış oldu.
Üç Orta Asya ülkesi, Kıbrıs Cumhuriyeti’ne büyükelçi atanması adımlarını 3-4 Nisan’daki AB-Orta Asya zirvesinden hemen önce tamamladı. Semerkand’da yapılan bu zirve, taraflar arasında kurumsal, ekonomik ve ticari ilişkilerin temellerinin atıldığı ilk buluşma olarak kaydedildi. Özbek lider Şevket Mirzoyev’in ev sahipliğindeki zirveye, AB’yi temsil eden Konsey Başkanı Antonio Costa ve Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen katıldı. Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan liderleri de zirvede yer aldı. Semerkand Zirvesi, AB’nin Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini derinleştirme hedefinin önemli bir aşaması olarak görülüyor.
AB’NİN ORTA ASYA POLİTİKASI
Avrupa Birliği, zirvede toplamda 12 milyar Euro’luk bir yatırım paketi ile Orta Asya’ya olan ilgisini somutlaştırdı. Ayrıca Kazakistan ile ardından Özbekistan ve Tacikistan ile güçlendirilmiş ortaklık ve işbirliği anlaşmaları imzalamayı kararlaştırdı. Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilişkilerin bu platformda önemli bir unsur olduğu, 4 Nisan’da yayınlanan AB-Orta Asya Ortak Bildirisi’nde vurgulandı. Bildirinin 4. maddesinde, tarafların uluslararası ve bölgesel forumlarda tüm devletlerin egemenliği ve toprak bütünlüğüne saygı göstereceği belirtilerek bu ilkeye aykırı adımlar atılmayacağı ifade edildi.
KIBRIS TÜRK TARAFININ TEPKİLERİ
Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı, 2017’de gerçekleşen Crans Montana barış görüşmelerinin ardından BM parametreleri çerçevesinde bir daha sürece katılmayacaklarını belirtmişlerdi. Türkiye, adada yaşayan iki ayrı halkın varlığını kabul edilmesi gerektiğini dile getirip “iki devletli çözüm” anlayışını savunuyor. Kuzey Kıbrıs’ın uluslararası görünürlüğünü artırmak için çalışan Türkiye, Kıbrıs Türkleri’nin TDT’de gözlemci üye olmasını sağladı. Kuzey Kıbrıs lideri Ersin Tatar, Türk devletlerinin “Rum tarafıyla ilişkileri” konusunda daha dikkatli olmaları gerektiğini vurguladı ve TDT üyelerinin AB ile yaptıkları anlaşmanın etkilerini değerlendirdi.
RESMİ TEPKİLERİN BEKLENİYOR
Son gelişmelere ilişkin Ankara’dan henüz bir tepki gelmiş değil. Dışişleri Bakanlığı, üç Orta Asya ülkesinin Kıbrıs Cumhuriyeti ile diplomatik ilişki kurmalarıyla ilgili bir açıklama yapmamayı tercih etti. Muhalefet partileri, TDT bünyesindeki Aksakallılar Konseyi üyelerinin açıklama yapmamasını eleştirdi. Tatar, “Türk devletleri, Rum tarafıyla ilişkilerine biraz daha dikkat etmeli” açıklamasını yaptı ve AB’nin bu durumu, Kuzey Kıbrıs’ı engellemeye yönelik bir hedefle ilişkilendirdiğini belirtti.
then "Add to Home Screen"