Devlet sembolleri arasında da Ağrı Dağı var. Zamanın sorularını cevaplayan Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Arman Kirakossian da bu çelişkiyi sergiliyor. İki ülke arasındaki sınırı belirleyen 1921 tarihli Kars Anlaşması hatırlatılınca, Kars Antlaşmasını tanımadığımızı kim söyledi? karşılığını veren Kirakossian, ofisindeki Ağrı Dağı tablosunun önünde poz vermeyi ise ihmal etmiyor. Ermenistanın Türkiye topraklarına ilişkin talebi olmadığını söyleyebilir misiniz? sorusunu ise şöyle cevaplıyor: Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkiler kurmadan önce benim söylediklerimin hiçbir değeri olmaz. Karşılıklı anlaşmalarda birbirimizin toprak bütünlüğüne saygılı olduğumuzu söyleyebiliriz.
Türkiyenin gündeme getirdiği 1915teki olayları tarihçilerden oluşan komisyon ele alsın, sonuçlarına razı olalım şeklindeki teklifinin hatırlatılması üzerine Ermeni yetkili, Tarihimiz tartışılmaz bir gerçek. diyerek, buna cevap olarak Ermeni Cumhurbaşkanı Robert Koçaryanın Hükümetler arası komisyon kurulsun teklifini hatırlatıyor. Kirakossian, geçmişe dönük şu eklemeyi de yapıyor: Türkiye 1991de bizimle diplomatik ilişki kursaydı şimdi biz başka bir düzeyde konuşabilirdik. Ermenistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Arman Kirakossian, Zamanın sorularına şu cevapları verdi:
Türkiyeden Ermenistan sınırını açmasını istiyorsunuz? Bu 1921 tarihli Kars Antlaşmasını kabul ettiğiniz, dolayısıyla açılmasını istediğiniz sınırı da tanıdığınız anlamına mı geliyor?
Kars Antlaşmasını tanımadığımızı kim söyledi?
Türkiyenin doğu bölgelerine resmi belgelerinizde atıflar var; ama…
Ermenistan Cumhuriyeti temsilcisi olarak resmen bir şey söylemek istiyorum. 1991de Ermenistanın bağımsızlığından sonra Ermenistan, Türkiye ile önkoşulsuz ilişkiler kurmak istiyor. Şimdiye kadar Ermenistan Cumhuriyeti, Kars Antlaşmasını tanımadığı ile ilgili olarak bir şey ilan etmedi. Bu sırada önkoşulları hep Türk tarafı koydu. Özellikle Dağlık Karabağ ve Ermeni soykırımı sorunlarında.
Ermenistanın Türkiyenin doğu bölgeleriyle ilgili olarak hiçbir talebi, düşüncesi yok ve bunu resmi belgeleriyle de kabul ediyor diyebilir misiniz?
Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkiler kurmadan önce benim söylediklerimin hiçbir değeri olmaz. Diplomatik ilişkileri kurduktan sonra karşılıklı anlaşmalarda birbirimizin toprak bütünlüğüne saygılı olduğumuzu söyleyebiliriz.
Ermenistanın soykırım iddialarıyla ilgili çabaları nedeniyle sınır açılmadığı için ülkeniz ekonomik sıkıntı içinde. Birçok Ermeni vatandaşı ülke dışına çıkıyor. Bunu ne kadar daha sürdürebilirsiniz?
Ermenistanın hiçbir ekonomik zorluğu yok. Erivandaki trafiğe bakabilirsiniz. Ekonomimiz son 15 yıl içinde bu duruma alıştı. Tabii ki biz ekonomimizin daha güçlü ve gelişmiş olmasını istiyoruz. Sınırların açılmasının buna çok faydası olacak. Türkiye ile önkoşulsuz ilişki kurmaya hazır olduğumuzu söylemek istiyoruz. Türkiye razı olursa bir masa etrafına oturabiliriz ve problemleri konuşup tartışabiliriz. Bizim görüşmekte olduğumuzu gazeteniz yazıyor.
İran krizinin yaşandığı bir dönemde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Washingtonda temaslarda bulunacak. Bu ziyaret sizi endişelendiriyor mu?
Endişelendirmiyor. Çünkü bizim ABD ile çok iyi ilişkilerimiz var. Bin yılın projesi-Millenium Challenge Program çerçevesinde Amerikadan bize 235 milyon dolar para ABD Başkanı Bushun da desteği ile veriliyor. Ekonomimizin gelişmesi için kullanılacak bu para. Azerbaycan bu yardımı alamıyor. Çünkü programın koyduğu kriterlere uygun değil. Muhtemelen bu ziyaretten sonra cumhurbaşkanımız da Amerikaya gidecek.
1915te yaşanan olaylar için Ermenistan ve diasporanın yoğun çalışmaları var. Sadece bu amaçla açılmış 450 bin web sitesi bulunuyor. 90 yıl önceki bir olay için bu çalışmalar olurken, Ermenilerin işgal ettiği Azerbaycan topraklarından sürülen 800 bin mülteci olumsuz şartlarda yaşamaya çalışıyor. Onlara bir empati yapmayı düşündünüz mü?
Biz 800 bin rakamını kabul etmiyoruz. Fakat sayının önemi yok. Bizim de 300 bin mültecimiz var. Karabağdan ve Azerbaycandan. Azerbaycanla diyalog devam ediyor. Bu konu da dahil.
Türkiye 1915 olayları ile ilgili iddiaları tarihçilere bırakmayı ve çıkacak sonuçları kabul etmeyi öneriyor. Bunu reddetme tavrınız sürecek mi?
Evet, Başbakan Erdoğanın böyle bir teklifi var. Ermenistan Cumhurbaşkanı Koçaryan ise hükümetler arası bir komisyonun kurulmasını teklif etti. Komisyon, değişik problemleri tartışacak. Politik, ekonomik, sınırlarla, anlaşmalarla ilgili… Bizim için tarihimiz tartışılamaz bir gerçek. Birinci Dünya Savaşına kadar Osmanlı İmparatorluğunda 2 buçuk milyon Ermeni yaşamış. Şimdi sadece İstanbulda 80 bin kadar Ermeni yaşıyor. Bu Ermeniler nerede? Niye atalarının topraklarını terk ettiler? Bugün Türkiye çok büyük bir ülke. 75 milyona yakın nüfusu var, geniş toprakları var. Ermenistan çok küçük bir ülke. 3 milyonluk bir nüfusumuz var. Büyük ülke küçükten mi korkmalı, küçük ülke büyükten mi?
Bizce 1915 olaylarının sorumlusu Türk halkı değildir. O zamanki Türk yönetimi suçlu. Alman hükümetinin attığı adım gibi Türkiyeden de bir adım bekliyoruz. Ermenistan, bütün komşularıyla ön şartsız, iyi ve dostane ilişkiler kurmak istiyor. Özellikle Türkiye ile. İki ülkenin geleceğini tarihçiler belirlemeyecek. İki ülkenin bahtını politikacılar belirleyecek. Eğer Türkiye 1991de bizimle diplomatik ilişki kursaydı şimdi biz başka bir düzeyde konuşabilirdik.