Zeytin Üretimi “Yok Yılı” Olacak

İNANILMAZ KAYIP BEKLENTİSİ

Zeytincilik sektöründe, bir önceki sezonla kıyaslandığında yüzde 40 veya daha fazla kayıp yaşanacağı tahmin ediliyor. Özellikle 2025-2026 sezonunda hem yurtiçinde hem de yurtdışında zeytinyağı üretiminin benzer bir düşüş göstermesi, fiyatların yeniden artmasına sebep olabiliyor. Türkiye, 2024-2025 sezonunda, 3 milyon 750 bin tonluk zeytin üretimi gerçekleştirerek tarihinin en yüksek zeytinyağı rekoltesini elde etti. Bu süreçte 475 bin ton zeytinyağı ve 750 bin ton sofralık zeytin üretimi kaydedildi. Ancak bu yüksek verim, yurtdışındaki diğer önemli zeytin üreten ülkelerde de gözlemlenin ardından dünya genelinde zeytinyağı fiyatlarının düşmesine neden oldu. Geçen yıl raflarda 500-600 lira ortalama fiyatla satılan naturel sızma zeytinyağının litre fiyatı, bu yılki bollukla yarı yarıya düştü. Birçok markette ünlü markaların zeytinyağları, çeşitli kampanyalarla 200-250 lira aralığında satıldı. Bu fiyat düşüşü tüketicilere olumlu yansısa da, üreticiler maliyetlerini iki katına çıkarması ve ürünlerini yarı fiyatına satmak zorunda kalmaları nedeniyle mağduriyet yaşadı.

FİYATLARDA DEĞİŞİM BEKLENTİSİ

TÜİK’in yaptığı ilk tahminlere göre, zeytin üretiminin bu yıl yüzde 40 oranında azalarak 3 milyon 750 bin tondan 2 milyon 250 bin tona düşeceği öngörülüyor. Bu da zeytinyağı üretiminde azalma yaşanabileceği ve fiyatların yeniden tırmanışa geçebileceği anlamına geliyor. Yeni sezon kapsamında zeytinyağı satın almanın, tüketiciler için avantaj sağlayabileceği ifade ediliyor. Rekolte tahminleri geldikçe, özellikle kuraklık koşullarının etkisiyle üretimin daha da düşmesi, zeytinyağı fiyatlarını hızla yukarı yönlü tetikleyebilir.

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı ve Uluslararası Zeytin Konseyi Danışmanlar Kurulu Üyesi Dr. Mustafa Tan, Türkiye’nin önümüzdeki sezonunun az ürün yılı olacağını belirtti. İspanya’daki çiçeklenme döneminin başında verimlerin iyi olduğu yönündeki gözlemlerin aşırı sıcaklar nedeniyle olumsuz etkilendiğine dikkat çekti. Tunus’ta da benzer verim düşüklüklerinin yaşanacağının altı çizildi. Tan, “Geçen yıl arz miktarı rekor seviyede olan Türkiye için inanılmaz bir fırsattı ancak ihracat hızının kısıtlamaya dayalı azalması nedeniyle sezon başı devir stoklar arttı. Türkiye’nin verimi her iki yılda da diğer ülkelere göre nasipten yüksekti. Fiyatlar, ihraç edilen ürünlerin artmasıyla birlikte üreticilerin ve ihracatçıların yüzünü güldürdü” diye konuştu.

ÇİFTÇİLERİN ZOR DURUMU

Tan, Türkiye’de fiyatların tüketiciler için iyi görünse de üreticiler için aynı durum geçerli olmadığını vurguladı. “Üretici borçlu, geçimini düşünüyor. Maliyetler iki katına çıkmışken fiyatların yarıya düşmesi, üreticinin üretme isteğini azaltabilir. Bu durum, zeytinciliği geliştirmek için yapılan teşviklerin heba olmasına neden olabilir” dedi. Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağında yakaladığı dünya ikinciliği ivmesini devam ettirmesi için desteklerin artırılması gerektiğini ifade etti.

PİYASA DENGESİ ÜZERİNE ÖNERİLER

Tan, yeni ve kazanç odaklı fidan dikimlerinin önemine dikkat çekerek, üreticilerin yatırımlarının karşılığını alamazlarsa alternatif ürünlere yönelmelerinin mümkün olduğunu belirtti. “Tüm taraflar birbirinin penceresinden bakmalı ve herkes kazanmalı” diyen Tan, orantılı ve herkesin memnun kaldığı fiyatların belirlenmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca desteklerin güncellenmesi ve artırılması gerektiğini ifade ederek, iç piyasada daha fazla zeytin ve zeytinyağı tüketimi yapılmasının sağlanması gerektiğini söyledi. Zeytin ve zeytinyağının sağlıklı ürün olarak daha fazla tüketilmesi gerektiğini dile getirdi.

Tan, fiyatların üretim ile doğrudan ilişkili olduğunu ifade ederek, “Bu yıl verim düşecek ancak fiyatların ne yönde hareket edeceği iklim koşullarının belirleyici olacağı bir konu” yorumunu yaptı.