YENİ DÜZENLEMELER AÇIKLANDI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk lirasını (TL) güçlendirmek ve finansal istikrarı desteklemek amacıyla 2 Mayıs 2025 akşamı yeni makroihtiyati tedbirleri duyurdu. Tedbirler, döviz tevdiat hesaplarında (DTH) zorunlu karşılık oranlarının artırılmasından, ihracat dövizlerinin TCMB’ye satılma oranının yükseltilmesine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Bu kararlar, özellikle 19 Mart 2025’te İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması sonrası yaşanan ekonomik çalkantılar ve yaklaşık 60 milyar dolarlık döviz satışı sonrası, rezervleri güçlendirme ihtiyacına yanıt olarak alındı.

TCMB’NİN ALDIĞI KARARLAR

TCMB’nin resmi internet sitesinde yayınlanan açıklamaya göre alınan başlıca kararlar şunlardır:

Zorunlu Karşılık Oranları Artışı: Yabancı para mevduatlar için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı. Böylece oran %21’den %23’e yükseldi.

Repo İşlemlerinde Değişiklik: Yurt içi yerleşiklerle yapılan, bir yıla kadar vadeli yabancı para cinsi repo işlemlerinden sağlanan fonlar için zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırıldı ve hesaplama yöntemi güncellendi.

TL Mevduat Hedefi: Tüzel kişi TL mevduat payı %60’ın altında olan bankalara, bu oranı aylık 0,3 puan artırma hedefi getirildi.

TL Zorunlu Karşılıklara Faiz Artışı: TL mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklara uygulanan faiz veya telafi ödemesi, TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin %84’ünden %86’sına yükseltildi.

İhracat Dövizlerinde Zorunlu Bozdurma: Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın İhracat Genelgesi’nde yapılan değişiklikle, ihracat bedellerinin TCMB’ye satılması gereken asgari oran, 31 Temmuz 2025’e kadar %25’ten %35’e çıkarıldı.

Döviz Dönüşüm Desteği: Firmaların ihracat bedeli dövizlerini TL’ye dönüştürmesini teşvik etmek amacıyla sağlanan destek oranı %2’den %3’e yükseltildi.

TEDBİRLERİN AMACI VE BEKLENTİLER

Bu kararlar, TL talebini artırmak, dövize olan bağımlılığı azaltmak ve TCMB’nin döviz rezervlerini güçlendirmek hedefliyor:

Zorunlu Karşılık Artışı: Döviz tevdiat hesaplarında zorunlu karşılık oranının %21’den %23’e çıkması, bankaların TCMB’ye ayırması gereken döviz miktarını artırıyor.

İhracat Dövizlerinde Bozdurma Oranı: İhracat bedellerinin %35’inin TCMB’ye satılması zorunluluğu, aylık yaklaşık 7,5-8 milyar dolarlık döviz girişi sağlayacak. Türkiye’nin Nisan 2025 ihracatı 21 milyar dolar, son 4 aylık toplam ihracatı ise 86 milyar dolar olarak kaydedildi. Bu oranla, 2025’in kalan 8 ayında 60-65 milyar dolar rezerv artışı öngörülüyor.

Döviz Dönüşüm Desteği: İhracatçıların zorunlu bozdurma dışı dövizlerini TL’ye çevirmeleri durumunda %3 destek ödemesi, TL talebini teşvik edecek. Örneğin, 100 dolarlık ihracat gelirinde 35 dolar TCMB’ye satılacak, kalan 65 doların tamamı TL’ye çevrilirse 1,95 dolar karşılığı TL desteği alınacak.