DENİZ MAYINLARI YÜKLENİYOR

ABD’li yetkililere göre, İran ordusu geçen ay Basra Körfezi’ndeki bazı gemilere deniz mayınları yerleştiriyor. Bu durum, İsrail’in İran’daki belirli hedeflere yönelik saldırılarından sonra, Tahran’ın Hürmüz Boğazı’nı abluka hazırlığı yaptığına dair endişeleri ciddi şekilde artırıyor. İsimlerinin açıklanmasını istemeyen iki ABD’li yetkili, bu hazırlığın, İsrail’in 13 Haziran tarihinde İran’a yaptığı ilk füze saldırısından sonra tespit edildiğini bildiriyor. Henüz boğaza yerleştirilmeyen bu mayınlar, İran’ın dünyanın en yoğun deniz ticaret yollarından biri olan Hürmüz Boğazı’nı kapatma yönündeki niyetinin ciddi olabileceğini gösteriyor. Böyle bir eylem, mevcut kriz ortamını daha da alevlendirecek ve küresel ticarete büyük zarar verecek.

ENERJİ FİYATLARINA ETKİ

Dünya genelinde taşınan petrol ve doğal gazın yaklaşık beşte biri Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor. Boğazın kapanması durumunda enerji fiyatlarının yükselmesi kaçınılmaz bir durum olarak görülüyor. Ancak son yaşanan gerilimlere rağmen, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine düzenlediği saldırılar sonrası küresel petrol fiyatları yüzde 10’dan fazla azaldı. Bu düşüşte, yaşanan çatışmanın enerji arzını bozma ihtimali bulunmaması etkili olmuş durumda. 22 Haziran’da ABD’nin İran’daki üç kritik nükleer tesise hava saldırısı düzenlemesinin akabinde, İran parlamentosu Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasını değerlendiren bir tasarıyı onayladı. Ancak İran devlet televizyonunun ifade ettiğine göre bu karar bağlayıcı olmamış ve nihai yetki İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi’ne verilmiş.

İSTİHBARAT DETAYLARI BELİRSİZ

Kaynaklar, ABD’nin mayınların yüklendiğini nasıl tespit ettiğine dair bilgi paylaşmadı. Ancak bu tarz istihbaratlar genellikle uydu görüntüleri, insani istihbarat kaynakları veya her iki yöntemin birleşimiyle elde ediliyor. Reuters’a konuşan bir Beyaz Saray yetkilisi, “Başkan’ın başarılı şekilde yürüttüğü Operation Midnight Hammer (Geceyarısı Çekici Operasyonu), Husilere karşı yürütülen etkili operasyon ve maksimum baskı politikası sayesinde Hürmüz Boğazı açık kalmıştır. Seyir özgürlüğü yeniden tesis edilmiş ve İran ciddi şekilde zayıflatılmıştır,” şeklinde açıklama yaptı. Pentagon ise bu konuda yanıt vermedi. Ayrıca, İran’ın Birleşmiş Milletler’deki temsili de yorum yapmadı.

HÜRMAZ BOĞAZI’NIN STRATEJİK ÖNEMİ

ABD’li yetkililer, İran’ın bu hamlesinin bir blöf olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Yetkililere göre, İran, boğazı kapatmaya niyetinin ciddi olduğunu göstermek amacıyla mayınları yerleştiriyor olabilir. Bununla birlikte, bu hazırlık, lider kadronun gerçekten böyle bir karar alması durumunda uygulanması için yapılan olağan bir askeri önlem de olabilir. Hürmüz Boğazı, Umman ile İran arasında yer alıyor ve Basra Körfezi’ni Umman Körfezi’ne bağlıyor. Boğazın en dar noktası yalnızca 34 kilometre genişliğinde ve bu ticaret koridoru, iki yönde sadece 3.2 kilometre genişliğinde kullanıma açık. OPEC üyeleri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Irak, ham petrol ihracatlarının büyük bölümünü bu bölgeden gerçekleştiriyor. dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatçılarından Katar da neredeyse tüm LNG sevkiyatını bu rotadan yapıyor. İran, ham petrol ihracatının büyük bir kısmını da bu geçitten sağlıyor. Bu durum, İran’ın boğazı kapatma kararını almasını ekonomik açıdan zorlaştırıyor.

İran, gerektiğinde boğazı kapatma kapasitesine sahip olabilmek için uzun yıllardır önemli kaynaklar ayırıyor. 2019 tarihli bir rapora göre, İran 5.000’den fazla deniz mayınına sahip ve bunları hızlı saldırı botları ile çok kısa sürede yerleştirebiliyor. ABD’nin Beşinci Filosu, bölgede deniz ticaretinin güvenliğini sağlamakla görevli. ABD donanması, bu amaçla Bahreyn’de dört adet mayın tarama gemisi bulunduruyordu. Ancak bu gemiler şu anda daha yeni olan, anti-mayın yeteneklerine sahip Littoral Combat Ship (LCS) ile değiştiriliyor. ABD, İran’a yönelik hava saldırıları öncesinde, olası bir misilleme tehdidine karşı tüm anti-mayın gemilerini geçici olarak Bahreyn’den çekmişti. Ancak İran’ın yanıtı, şu an için sadece Katar’daki bir ABD askeri üssüne düzenlenen bir füze saldırısı ile sınırlı kaldı. Yine de, ABD’li yetkililer İran’ın ilerleyen süreçte daha kapsamlı misillemelere girebileceğini göz ardı etmiyor.