YÜKSEK ENFLASYONUN ETKİSİYLE GIDA TERCİHLERİNDE DEĞİŞİKLİKLER

Yüksek enflasyonun gölgesinde son yıllarda, Türkiye’de kırmızı et fiyatlarında hızlı bir artış yaşandı. Bunun sonucunda daha ulaşılabilir kalan tavuk ve balık, sofralarımızın en başlıca protein kaynakları haline geldi. TÜİK’in madde fiyat endeksi verilerine göre, 2021 sonrası kuzu eti fiyatları %660,6, dana etinin fiyatı ise %616,7 oranında yükseldi. Bu dönemde tavuk etindeki fiyat artışı %241,9’da kalırken, balıktaki artış %359 oldu. Bu durum, tüketici tercihlerini doğrudan etkiledi ve tüketim kırmızı etten tavuk ve balığa kaydı.

KIRMIZI ETTEKİ FİYAT ARTILARI VE ENFLASYON ORANLARI

Ekonomim’den İbrahim Ekinci’nin haberine göre, enflasyonun zirve noktası olarak görülen Aralık 2021’de TÜFE aylık bazda %13,58 artışla %36,08’e ulaştı. Bu tarihten itibaren özellikle kuzu ve dana eti gibi kırmızı et türlerinin fiyatları, tavuk ve balığa göre çok daha sert bir şekilde yükseldi. Kuzu ve dana eti fiyatları, tavuk etinin iki katından fazla; balık fiyatları ise neredeyse iki katı oranında arttı. TÜFE, 2003=100 bazlı endekse göre Aralık 2021’de 686,95 seviyesinden Haziran 2025’te 3.132,17 puana çıkacak. Aynı dönemde tavuk eti endeksi 968,13’ten 3.310,35’e çıkarak %241,9’luk bir artış gösteriyor. Bu durumda tavuk etindeki artış, genel enflasyonun yaklaşık 114 puan gerisinde kaldı. Balık fiyat endeksi ise TÜFE’nin yalnızca 3,5 puan üstünde artarak enflasyona paralel bir seyir izlemiş durumda.

KIRMIZI ET TÜKETİMİNDE AZALMA

Kırmızı et fiyatlarındaki ciddi artış, tüketimi de olumsuz bir şekilde etkiledi. TÜİK verilerine göre, kişi başına kırmızı et tüketimi 2021’de 22,89 kg iken, 2024’te 16,6 kg’a düştü. Aynı dönemde tavuk ve balık tüketiminde ise belirgin bir artış gözlemlendi. Kırmızı etin yerini tavuk ve balık alıyor. Beyaz et sektörünün verilerine göre, Türkiye’de kişi başına tavuk tüketimi 2005’te 13,59 kg iken, 2010’da 18,45 kg’a çıkmıştı. 2021 yılında bu miktar 21,19 kg olurken, 2024 itibariyle 24,6 kg’a ulaşarak %16,1 oranında bir artış göstermiş durumda. Balık tüketiminde ise 2021’de 6,5 kg olan miktar, 2023’te 7,2 kg’a, 2024 tahminlerine göre ise yaklaşık 9 kg’a çıkacak. Bu da yaklaşık %38’lik bir artış anlamına geliyor.

KIRMIZI ET ÜRETİMİNDE DİKKAT ÇEKİCİ DÜŞÜŞ

Kırmızı et arzında ciddi bir gerileme de yaşanıyor. TÜİK’in 2024 yılı verilerine göre, toplam kırmızı et üretimi %11,7 azalarak 2 milyon 105 bin 895 tona düştü. Bu üretimin 1 milyon 483 bin tonu sığır etinden, 509 bin tonu koyun etinden, 99 bin 500 tonu keçi etinden ve yaklaşık 14 bin tonu manda etinden oluşuyor.