Türkiye Yeşilay Cemiyeti, tütün kullanımının toplumsal etkilerini detaylı bir şekilde ele alan “Yeşilay Türkiye Tütün Raporu 2025″i kamuoyuna tanıttı. Yeşilay’ın genel merkezinde gerçekleştirilen basın toplantısında konuşan Genel Başkan Doç. Dr. Mehmet Dinç, “Bir bağımlılığı masum görmek, diğer bağımlılıklara geçişi kolaylaştırıyor. Bu nedenle bağımlılıklara karşı toplumsal direncin korunması ve herkesin bu konuda sorumluluk üstlenmesi büyük önem taşıyor.” ifadelerini kullandı. Tütün bağımlılığının, diğer bağımlılık türlerinden daha az zararlı olmadığına dikkat çeken Dinç, uluslararası verilere atıfta bulunarak, her yıl dünya genelinde 8 milyon kişinin ve Türkiye’de 100 binin üzerinde şahsın tütün nedeni ile hayatını kaybettiğini belirtti. Dinç, “Tütün bağımlılığını diğer bağımlılıklardan daha az zararlı, daha az masum görmemiz mümkün değil. Dünyada 2 milyon kişi akciğer kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor, bunun yüzde 85’i sigaradan kaynaklanıyor. Dünya Sağlık Örgütüne göre tütün bağımlılığı dünyada en normalleştirilmiş ölüm nedeni. Bu tablo ne kabul edilebilir ne de görmezden gelinebilir.” diye ekledi.

ELEKTRONİK SİGARALARIN TEHLİKESİ

Yeni nesil nikotin ürünlerinin gençler için artan bir tehdit oluşturduğunu vurgulayan Dinç, elektronik sigaraların daha az zararlı olduğu yönündeki algının yanıltıcı olduğunu ifade etti. Bu ürünlerin tasarımı ve agresif pazarlama stratejileri nedeniyle özellikle çocuklar ve gençler için geleneksel sigaradan daha büyük bir risk sunduğunu dile getiren Dinç, “Elektronik sigaralar, sigarayı bırakma aracı gibi pazarlanmasının aksine, diğer tütün ürünlerine geçişi kolaylaştırıyor. Bu nedenle, tütün ve nikotin ürünlerinin toplumda normalleştirilmiş bir davranış olarak görülmesine karşı güçlü bir toplumsal tutum geliştirmemiz gerekiyor. Erken yaş gruplarına yönelik önleme programlarını yaygınlaştırmak, ebeveynleri ve eğitimcileri bilinçlendirmek ve politika yapıcılarla birlikte savunuculuk çalışmalarını güçlendirmek hayati önem taşıyor.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.

ETKİLİ ÖNLEMLER GEREKİYOR

Dünyadaki etkili tütün bağımlılığı önlemlerine dikkat çeken Dinç, okullar, dershaneler ve öğrenci yurtları çevresinde en az 100 metre mesafe şartının zorunlu hale getirilmesi, tütün ürünlerinin vitrinlerde teşhirinin tamamen yasaklanması ve dijital platformlarda tütün tanıtımlarının sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiğini kaydetti. Özellikle elektronik sigara satış yasağının kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini vurguladı.

TÜTÜN BAĞIMLILIĞIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLER

Yeşilay Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Muhammed Tayyib Kadak, Yeşilay Danışmanlık Merkezlerinin (YEDAM) sunduğu ücretsiz ve gizlilik esasına dayalı psikoterapi ile sosyal hizmet desteğinin önemine işaret etti. Kadak, bağımlı bireylerin psikolojik destek almaktan çekinmeleri nedeniyle güvenli bir ortamın sağlanmasının tedaviye katılımı artırdığını ifade etti. “Bağımlılık bir irade sorunu değil, bir beyin hastalığıdır. Bu çerçevede süreklilik ve profesyonel destek, tedavi sürecinin en önemli unsurlarıdır.” diyen Kadak, toplumun tütün bağımlılığına karşı duyarsızlaştığını vurguladı. YEDAM’a başvuranların yalnızca yüzde 7’sinin sigara kullanımını gerçek bir sorun olarak gördüğünü belirten Kadak, bu durumun tütünün toplumda nasıl normalleştirildiğini gösterdiğini söyledi.

TEDAVİYE BAŞVURANLARIN PROFİLİ

Yeşilay Bilim Kurulu ve YEDAM işbirliğiyle hazırlanan “Yeşilay Türkiye Tütün Raporu 2025”, tütün kullanımının Türkiye’deki yaygınlığını ve gençler üzerindeki etkilerini kapsamlı verilere dayalı olarak sunuyor. Raporda, tütün bağımlılığının demografik yapısı ile sigaraya başlama yaşı ve tüketim alışkanlıkları incelenirken, elektronik sigara kullanımı da değerlendirilmiştir. Tütün tedavisine başvuran bireylerin yüzde 24,7’sinin 40-50 yaş aralığında olduğu, başvuru yapanların yüzde 60,8’inin erkek, yüzde 39,2’sinin kadın olduğu belirlendi. Ayrıca, tedaviye başvuranların evli bireyler olduğu ve eğitim düzeyi arttıkça sigara bırakma oranının da yükseldiği kaydedildi.

BAŞLAMA YAŞLARI VE KULLANIM SÜRESİ

Raporda, “YEDAM’a başvuranların sigaraya başlama yaş ortalaması 16,91 ve başvuranların yüzde 62,9’u 18 yaşından önce sigaraya başlamıştır. Erkeklerin başlama yaş ortalaması 16,14’tür ve erkeklerin yüzde 68,6’sı 18 yaş altındayken sigaraya başlamıştır. Kadınlarda ise ortalama başlama yaşı 18,11’dir ve kadınların yüzde 54,2’si sigaraya 18 yaşından önce başlamıştır.” bilgisi verilmektedir. Sigarayı kullanan bireylerin ortalama kullanım süresinin 23 yıl olduğuna ve günlük tüketim miktarının 22 adet olduğuna dikkat çekilmektedir. Danışanların yüzde 77’sinin daha önce tütün ürünlerini bırakmayı denemiş olmasına rağmen, bu girişimlerin yüzde 77,5’inin bir yıldan daha kısa sürdüğü tespit edilmiştir. Kullanım süresi ve tüketim miktarının artması ile bırakmanın zorlaştığı, buna karşılık psikososyal destek ve ilaç tedavisinin birlikte uygulanmasının bırakma başarısını belirgin şekilde artırdığı vurgulanmaktadır. Ayrıca YEDAM ile yapılan ilk takip görüşmesinde danışanların yüzde 64,5’inin tütün kullanmamayı devam ettirdiği, 12 aylık takip sonunda ise bu oranın yüzde 84,8’e yükseldiği ifade edilmektedir.