Çin İhracat Kısıtlamaları Kriz Yaratıyor!

ÇİN’İN İHRACAT KISITLAMALARI KÜRESEL OTOMOTİV SEKTÖRÜNE SALDIRIYOR

Çin’in Nisan 2025’te başlattığı nadir toprak mıknatısları için getirilen ihracat kısıtlamaları, küresel otomotiv sektörünü derinden etkiliyor. Otomotiv İnovasyonu İttifakı, General Motors, Toyota, Volkswagen ve Hyundai gibi büyük markaları temsil ederek, 9 Mayıs tarihinde Trump yönetimine yazdığı mektupta, bu mıknatısların yokluğunun kısa sürede ABD’deki otomobil fabrikalarının kapanmasına neden olabileceği uyarısında bulundu.

Nadir toprak mıknatısları, otomotiv sektöründeki otomatik şanzımanlar, alternatörler, silecek motorları ve güvenlik sistemleri gibi kritik bileşenlerde yer alıyor. İttifak, “Bu elementlere güvenilir erişim olmazsa, otomotiv tedarikçileri üretim yapamaz. Bu, üretim hacimlerinin azalması veya montaj hatlarının tamamen durması anlamına gelebilir” dedi. Ayrıca, MEMA ve Araç Tedarikçileri Derneği de bu mektubu imzalayarak, krizin ciddiyetine dikkat çekti.

ÇİN’İN İHRACAT KISITLAMALARI: İHRACAT DAVRANIŞLARI DEĞİŞİYOR

Çin, küresel nadir toprak mıknatıs işleme kapasitesinin %90’ından fazlasını kontrol ediyor. Nisan ayı itibarıyla uygulamaya konulan yeni kurallar, ihracatçıların Pekin’den lisans almasını şart koşuyor. Ancak bu süreç, karmaşık dokümantasyon ve belirsizliklerle dolu. Nisan ayında, Çin’den yapılan nadir toprak mıknatıs ihracatı yarı yarıya düşmüş durumda.

Volkswagen’in bazı tedarikçileri lisans alma başarı sağlasa da, Hintli otomobil üreticileri henüz bu lisansı alamadı ve bu durum, Haziran ayı itibarıyla üretimlerinin durması riskini doğuruyor. Alman Bosch, tedarikçilerinin Çin’in “karmaşık ve zaman alıcı” lisans süreçleriyle ilgili şikayetlerinin olduğunu ifade ediyor.

ABD BAŞKANI TRUMP’TAN ÇİN’E CEVAP

ABD Başkanı Donald Trump, 31 Mayıs’ta Truth Social platformunda yaptığı paylaşımda, Çin’in bazı anlaşmaları ihlal ettiğini belirtti: “Çin, şaşırtıcı bir şekilde, bizimle yaptığı anlaşmayı tamamen ihlal etti.” ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, CNBC’ye verdiği demeçte, Çin’in nadir toprak mıknatıs ihracatındaki kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiğini, fakat bunun yeterince hızlı gerçekleşmediğini söyledi: “Bu kritik minerallerin bazıları söz verildiği gibi akmıyor.” Hazine Bakanı Scott Bessent ve Greer, bu ay Cenevre’de Çinli yetkililerle konuyu görüştü, fakat ilerleme kaydedilemedi.

TİCARET SAVAŞI VE MÜSAADE RİSKLERİ

Çin’in Washington Büyükelçiliği, ihracat kontrollerinin kötüye kullanıldığını, özellikle yarı iletken sektöründe bunun daha belirgin olduğunu savunuyor. Görüşmelere katılan bir ABD’li yetkili, Cenevre’deki görüşmelerin tarife ve Çin’in karşı önlemlerine odaklandığını, ABD’nin ihracat kontrollerinin anlaşmanın parçası olmadığını ifade etti. Ancak Pekin’in lisans süreçlerini yavaşlatması, Washington’un misilleme olarak yeni ihracat kontrolleri uygulama olasılığını gündeme getiriyor.

TÜRKİYE OTOMOTİV SEKTÖRÜNE ETKİLERİ

Türkiye’de otomotiv sektörü, küresel tedarik zincirlerine bağımlı olduğu için bu krizden olumsuz etkilenebilir. Ford Otosan, TOGG, Toyota Türkiye ve Hyundai Assan gibi üreticiler, nadir toprak mıknatısları içeren bileşenleri ithal ediyor. Çin’den gelen sevkiyatların aksaması, Türkiye’deki üretim hatlarında gecikmelere veya maliyet artışlarına neden olabilir. Özellikle TOGG’un elektrikli araç üretiminde kullandığı mıknatıslar, bu kıtlıktan doğrudan bir şekilde etkileniyor.

ÇÖZÜM ARAYIŞLARI VE GELECEK PLANLARI

Otomotiv İnovasyonu İttifakı CEO’su John Bozzella ve MEMA CEO’su Bill Long, sorunun hala çözülememiş olduğunu ve endişe verici olduğunu vurguladı. Ancak Trump yönetiminin konuyla ilgili üst düzey müdahalesine minnettar olduklarını ifade ettiler. Uzun vadede, ABD ve müttefikleri nadir toprak tedarik zincirini çeşitlendirmek adına çaba gösteriyor. Örneğin, MP Materials, 2025 sonuna kadar Teksas’ta 1.000 ton neodimyum mıknatıs üretmeyi planlıyor, fakat bu miktar, Çin’in 2018’deki 138.000 tonluk üretiminin yalnızca %1’i. Tesla ise nadir toprak kullanımını %25 oranında azalttığını ve gelecekte tamamen ortadan kaldırmayı planladığını duyurdu.