Çin Kriz Yüzünden Otomotiv Sektörünü Tehdit Ediyor

ÇİN’İN İHRACAT KISITLAMALARI KÜRESEL OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜ SARSIYOR

Çin’in Nisan 2025’te nadir toprak mıknatısları için uygulamaya koyduğu ihracat kısıtlamaları, küresel otomotiv endüstrisini olumsuz etkiliyor. General Motors, Toyota, Volkswagen, Hyundai gibi büyük firmaları bir araya getiren Otomotiv İnovasyonu İttifakı, 9 Mayıs’ta Trump yönetimine hitaben yazdığı mektupta, bu mıknatısların azlığının ABD’deki otomobil fabrikalarının birkaç hafta içinde kapanma riskini doğurabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Nadir toprak mıknatısları; otomatik şanzımanlar, alternatörler, silecek motorları, kilitlenme önleyici fren sensörleri, emniyet kemerleri, direksiyon sistemleri ve kameralar gibi kritik parçaların üretiminde önemli bir yer tutuyor. İttifak, “Bu elementlere güvenilir erişim olmazsa, otomotiv tedarikçileri üretim yapamaz. Bu durum üretim hacimlerinin düşmesine veya montaj hatlarının tamamen durmasına yol açabilir” açıklamasında bulundu. Ayrıca, MEMA ve Araç Tedarikçileri Derneği de mektubu imzalayarak durumu daha da ciddiye aldıklarını belirtti.

ÇİN’İN İHRACAT KISITLAMALARI TERCİHLERİ DEĞİŞTİRİYOR

Çin, dünya çapındaki nadir toprak mıknatıs işleme kapasitesinin %90’ından fazlasını elinde bulunduruyor. Nisan başında yürürlüğe giren yeni düzenlemeler, ihracatçıların Pekin’den lisans almak zorunda kalmalarını sağlıyor. Ancak bu sürecin karmaşık belgelerle dolu olması ve belirsizlik yaratması, Nisan ayında Çin’den yapılan nadir toprak mıknatıs ihracatında %50 oranında bir azalma yaşanmasına neden oldu.

Volkswagen’in bazı tedarikçileri lisans almayı başarabilse de, Hintli otomobil üreticileri henüz gerekli lisansları elde edemedi ve Haziran başında üretimlerini durdurma tehlikesiyle karşı karşıya. Almanya merkezli Bosch firması ise, tedarikçilerinin Çin’in “karmaşık ve zaman alıcı” lisans süreçlerinden şikayetçi olduğuna dikkat çekti.

ABD’DEN ÇİN’E CEVAP GECİKMEDİ

ABD Başkanı Donald Trump, 31 Mayıs’ta Truth Social platformunda yayımladığı mesajda, Çin’i tarifeler ve ticaret kısıtlamalarını geçici olarak kaldırmaya yönelik bir anlaşmayı ihlal etmekle suçladı. Trump, “Çin, bazıları için şaşırtıcı olmayacak şekilde, bizimle yaptığı anlaşmayı tamamen ihlal etti” dedi.

ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, CNBC’ye verdiği röportajda, Çin’in nadir toprak mıknatıs ihracatındaki kısıtlamaları kaldırmayı kabul ettiğini, fakat bu konuda yeterince hızlı hareket etmediğini ifade etti: “Bu kritik minerallerin bazıları söz verildiği şekilde akmıyor.” İlerleyen günlerde Hazine Bakanı Scott Bessent ve Greer, Cenevre’de Çinli yetkililerle bir araya gelerek konuyu görüştü, ancak burada kaydedilen ilerleme sınırlı kaldı.

ÇİN’İN TİCARET SAVAŞI ENDİŞESİ

Çin’in Washington Büyükelçiliği, ihracat kontrollerini kötüye kullanan tarafın ABD olduğunu, özellikle yarı iletken sektöründe bunun açıkça görüldüğünü savunuyor. Cenevre’deki görüşmelere yakın bir ABD’li yetkili, görüşmelerin yalnızca tarifeler ve Çin’in karşı önlemlerine odaklandığını, ABD’nin ihracat kontrollerinin anlaşmanın parçası olmadığını belirtti. Ancak Pekin’in lisans süreçlerini ağırdan alması, Washington’un misilleme olarak yeni ihracat kontrolleri getirebileceği endişesini artırıyor.

Türkiye OTOMOTİV SEKTÖRÜNE ETKİSİ

Türkiye otomotiv sektörü, küresel tedarik zincirine bağımlılığı nedeniyle bu krizden olumsuz etkilenebilir. Ford Otosan, TOGG, Toyota Türkiye ve Hyundai Assan gibi üreticiler, nadir toprak mıknatısları içeren bileşenleri ithal ediyor. Çin’den yapılan sevkiyatların kesintiye uğraması, Türkiye’deki üretim süreçlerinde gecikmelere veya maliyet artışlarına yol açabilir. Özellikle TOGG’un elektrikli araç üretiminde kullandığı mıknatısların bu kıtlıktan doğrudan etkileneceği tahmin ediliyor.

ÇÖZÜM ARAYIŞLARI DEVAM EDİYOR

Otomotiv İnovasyonu İttifakı CEO’su John Bozzella ve MEMA CEO’su Bill Long, hâlâ çözülmemiş olan bu sorunun endişe verici olduğunu vurguladı. Ancak Trump yönetiminin bu duruma yüksek düzeyde müdahalesine teşekkür ettiklerini belirttiler. Uzun vadede, ABD ve müttefikleri nadir toprak tedarik zincirini çeşitlendirmek için çabalarını sürdürüyorlar. MP Materials, 2025 yılına kadar Teksas’ta 1.000 ton neodimyum mıknatıs üretmeyi hedefliyor, ancak bu, Çin’in 2018’deki 138.000 tonluk üretiminin yalnızca %1’ine denk geliyor. Tesla ise, nadir toprak kullanımını %25 oranında azalttığını ve gelecekte tamamen kaldırmayı hedeflediğini açıkladı.