KATOLİK KİLİSESİ’NİN YENİ LİDERİ VE AİLESİ

Katolik Kilisesi’nin yeni lideri olarak seçilen Papa 14. Leo’nun büyük dedesi Setrak Parsehyan’ın 1915’li yıllarda Kayseri’nin Develi ilçesinden Arjantin’e gittiği öne sürülüyor. 14. Leo’nun aile geçmişinin Kayserili olduğu bilinince, bu durum Develileri şaşırttı. Develi ilçesinde yer alan eski Ermeni evlerinin bulunduğu Reşadiye Mahallesi Muhtarı Yusuf Çelik, “Bizde Papa’nın Develili olduğunu sosyal medyadan öğrendik ve şaşırdık. Katolik Kilisesinin ruhani lideri 14. Leo’nun dedelerinin bu mahallede yaşadığı söyleniyor. Bizde ‘hayırlısı olsun’ diyoruz” şeklindeki ifadeleriyle durumu paylaştı.

DEVELİ’DE TARİHİ ERMENİ GEÇMİŞİ

20. yüzyılda Develi ve çevresindeki en önemli olay, Ermeni hadisesiyle birlikte Haçin olayının meydana gelmesidir. 1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında, Rusların desteklediği Ermeni cemiyet ve komiteleri Osmanlı Devleti’ni içeriden yıkmayı hedeflemişlerdir. Anadolu’daki merkezlerinden biri de Develi’dir. Develi, Doğu ve Güney Anadolu’ya yakın konumuyla stratejik bir merkezdir. Ermeni ihtilal komiteleri olan Hınçak ve Taşnak, ileride Türklerle karşılaşmalarda kullanmak üzere bomba üretim faaliyetlerini Develi’de yürütmeyi planlamışlardır.

BOMBA ÜRETİMİ VE KAÇIRMALAR

Develi Ermenilerinden biri olan Kevork Elekçıyan, birkaç yıl süreyle Amerika’da bomba temini için çalıştıktan sonra 1913 yılında Everek’e döndü. Kevork’un evinde bulunan imalathanedeki bomba üretimi sırasında bir bomba elinde patladı. Bu olay Kayseri’de duyulunca Ermeni evlerinde aramalar yapıldı ve birçok bomba ile bunların yapımında kullanılan teçhizat ele geçirildi. Ancak Ermeniler, birçok bombayı önceden tahmin ederek gizli bölmelere saklamayı başardılar. Ayrıca Ermenilerin Fransızlarla ortak hareket ettiği belirtiliyor.

TÜRK MİLLETİNİN SAVUNMASI

Fransız işgal kuvvetlerinin Develi’nin 20 km kadar yakınında Zamantı suyunu sınır ilan etmesi Atatürk’ün dikkatini çekti. M. Kemal Paşa, bu durum üzerine Kılıç Ali Bey’i Develi’ye gönderdi. Kılıç Ali Bey, Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararları halkla paylaştı ve Mustafa Kemal’in bölgeye büyük bir askeri kuvvet göndereceğini belirtti. Develi Kaymakamı’nın yardımlarıyla halkı Ermenilere karşı örgütlemeye başlayan Kılıç Ali Bey, Haçin’de yedi Develili’nin boğazını keserek öldürüldüğünü öğrendi. Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Kilikya Kuva-i Milliye Kumandanı Doğan Bey’i harekete geçirme kararı aldı. Gerekli asker ve silah toplandıktan sonra, Haçin’e taarruz emri 6 Nisan 1920’de verildi ve bölge ele geçirildi.

ERMENİ AZINLIĞI VE NÜFUS MÜBADELESİ

Haçin’de sağ kalan Ermeniler, Develi’ye gönderildi ve bunların korunmasını Develi Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti sağladı. Bu uygulama, Türk milletinin ne denli aziz bir millet olduğunu bir kez daha gösterdi. Develi’de ayrıca Rum azınlıklar da vardı, fakat onlar Ermenilere karşı Türkleri desteklediler. Rumlar, 1920’deki nüfus mübadeleleriyle Trakya Türkleriyle değiştirildi ve Develi’den ayrıldılar. Develi’de kalan Ermeni azınlığı ise Halep, Suriye ve Şam’a gönderildi.