İsrail güvenlik kabinesi, işgal altındaki Batı Şeria’da toplamda 19 yeni yerleşimin kurulmasını onayladı. Aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotriç, bu adımın temel amacının Filistin devletinin kuruluşunu fiilen imkansız hale getirmek olduğunu belirtti. Smotriç ve Savunma Bakanı Israel Katz’ın ortak önerisiyle gündeme gelen karar, “Yahudiye ve Samiriye” olarak bilinen bölgede yerleşimlerin resmi olarak tanınmasını içeriyor. Smotriç, yaptığı yazılı açıklamada bu onayla son üç yıl içinde verilen toplam yerleşim ruhsatlarının sayısının 69’a çıktığını kaydetti. Yerleşimci hareketinin önde gelen isimlerinden olan Smotriç, savunmasını şu şekilde dile getirdi: “Sahada, Filistin terör devletinin kurulmasını engelliyoruz. Yolumuzun adaletine olan inancımızla, atalarımızın mirası olan toprakları geliştirmeye, inşa etmeye ve yerleşmeye devam edeceğiz.”

STRATEJİK YERLEŞİMLER

Onaylanan 19 yeni yerleşimin konumu, İsrail hükümeti tarafından oldukça stratejik olarak değerlendiriliyor. Listede bulunan yerleşimlerden beşi hali hazırdaki ama yasal statüsü bulunmayan noktalardan oluşurken, iki yerleşim dikkat çekici bir geçmişe sahip. Batı Şeria’nın kuzeyinde bulunan Ganim ve Kadim yerleşimleri, 20 yıl önce boşaltılıp yıkılmıştı ve bu yeni karar ile yeniden inşa edilecek. Uluslararası hukuk, Filistin topraklarındaki tüm İsrail yerleşimlerini yasadışı olarak kabul ediyor. Bununla birlikte, bazı yerleşim noktaları, İsrailli yetkililer tarafından geriye dönük olarak yasallaştırılıyor.

GİDEN GÜÇLER VE YERLEŞİM POLİTİKALARI

Öte yandan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, İsrail’in işgal altındaki topraklarda yürüttüğü yerleşim politikasını “amansız” bir şekilde kınadı. BM verileri, 2017 ile 2022 yılları arasında Batı Şeria’da yılda ortalama 12 bin 815 konut inşa edildiğini ortaya koyuyor. Guterres, bülteninde mevcut durumu değerlendirerek, “Gerilimleri körüklemeye, Filistinlilerin topraklarına erişimini engellemeye ve tamamen bağımsız, demokratik, bitişik ve egemen bir Filistin Devleti’nin varlığını tehdit etmeye devam ediyor” dedi. BM raporları, yerleşim genişlemesinin kurumun veri izlemeye başladığı 2017 yılından bu yana en yüksek seviyede gerçekleştiğini belgeliyor. Halen, 1967’de işgal edilen Doğu Kudüs hariç, Batı Şeria’da yaklaşık 3 milyon Filistinli ile birlikte 500 binden fazla İsrailli yaşamaktadır.

EVLERİNDEN OLANLAR

Yerleşimlerin genişlemesi ile paralel olarak, Filistinlilere ait mülklerin yıkımları da artış gösterdi. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA) verilerine göre, 2023 yılının başından bu yana Batı Şeria’da binden fazla Filistinli yerinden edildi. Bu yıkımların çoğunluğu, Batı Şeria’nın yaklaşık yüzde 60’ını kapsayan ve İsrail’in kontrolü altında olan “C” bölgesinde meydana geldi. Ferhan Hak, günlük basın toplantısında, “Yılbaşından bu yana, Batı Şeria’nın yaklaşık yüzde 60’ında, İsrail’in kolluk kuvvetleri ve planlama yetkisi ile tekelini elinde tuttuğu bölgede 1000’den fazla insan yerinden edildi” açıklamasında bulundu. İsrail makamları, bu yıkımları yapıların “ruhsatsız” olduğu gerekçesiyle gerçekleştirmekte. Ferhan Hak, mevcut yerinden edilme oranının 2009’dan bu yana kaydedilen en yüksek ikinci yıllık rekor olduğunu belirtirken, tüm bölgede cezalandırıcı yıkımların durdurulması çağrısında bulundu.

OSLO ANLAŞMASI’NIN ETKİLERİ

Filistin yönetimi ile İsrail arasında 1995’te imzalanan İkinci Oslo Anlaşması, Batı Şeria’yı idari ve güvenlik açısından üç bölgeye ayırdı. Nüfus yoğunluğunun olduğu “A” ve “B” bölgelerinde Filistin yönetiminin yetkileri bulunurken, toprakların yüzde 61’ini kapsayan “C” bölgesinin kontrolü tamamen İsrail’e verilmiş durumda. Gazze’deki savaşın patlak verdiği Ekim 2023’ten bu yana Batı Şeria’da şiddet olaylarında dikkat çekici bir artış gözlemleniyor. Filistin Sağlık Bakanlığı verilerine göre, bu süreçte İsrail askerleri veya yerleşimcilerin saldırılarıyla en az 1.027 Filistinli yaşamını yitirdi. Aynı dönem içinde, İsrail verilerine göre Batı Şeria’daki saldırılarda veya askeri operasyonlarda en az 44 İsrailli hayatını kaybetti.