AVRUPA’DA GENETİK KRİZ ORTAYA ÇIKTI

Avrupa, genetik bir krizle baş başa kalıyor. TP53 geninde kanserle bağlantılı nadir bir mutasyonu taşıyan bir sperm donörünün spermleriyle, 2008-2015 tarihleri arasında sekiz farklı ülkede 67 çocuk dünyaya geldi. Bu çocuklardan 23’ünde mutasyon belirlendi, 10’u ise lösemi ve non-Hodgkin lenfoma gibi ciddi kanser türlerine yakalandı. Olay, sperm bağışında uluslararası düzenlemelerin yetersizliğini gözler önüne çıkarırken, uzmanlar acil reform çağrısı yapıyor. Bu tarihi skandalın tüm detayları ortaya konuluyor.

OLAYIN KAYNAĞI VE İLK BELİRTİLERİ

Olay, iki ailenin çocuklarında benzer kanser vakalarının ortaya çıkması üzerine fertilite kliniklerine başvurmasıyla ortaya çıktı. Araştırmalar, Avrupa Sperm Bankası’nın sağladığı spermlerin TP53 geninde bir mutasyon taşıdığını açığa çıkardı. Bu mutasyon, Li-Fraumeni Sendromu’na (LFS) neden olan ve genetik olarak ciddi kanser yatkınlığı yaratan bir varyant olarak tanımlanıyor. LFS; özellikle çocukluk ve genç yetişkinlik dönemlerinde meme kanseri, sarkomlar, beyin tümörleri ve lösemi gibi kanser türlerini tetikliyor. Fransa’daki Rouen Üniversitesi Hastanesi’nden biyolog Dr. Edwige Kasper, Avrupa İnsan Genetiği Derneği’nin Milano’daki kongresinde yaptığı konuşmada, “Bu, genetik bir hastalığın anormal bir şekilde yayılmasıdır. Her erkek Avrupa’da 75 çocuğun babası olmuyor!” dedi. Kasper, mutasyonun 2008 yılındaki bağış sürecinde kanserle ilişkilendirilmediğini ve o dönemde standart tarama testleriyle tespitinin mümkün olmadığını dile getirdi.

AVRUPA SPERM BANKASI’NDAN TARTIŞMALI AÇIKLAMALAR

Avrupa Sperm Bankası, donörün spermlerinin 46 ailede toplamda 67 çocuk için kullanıldığını doğrulasa da sayıyı net olarak açıklamayı reddetti. Sözcü Julie Paulli Budtz, “Bu vakadan derin üzüntü duyuyoruz. Donör kapsamlı testlerden geçti, ancak ne aradığınızı bilmeden genetik mutasyonları tespit etmek bilimsel olarak mümkün değil,” şeklinde konuştu. Banka, kendi politikaları doğrultusunda bir donörün spermlerinin dünya genelinde maksimum 75 aile için kullanılmasına izin verdiklerini, ancak bunun uluslararası bir yasa olmadığını belirtti. Dr. Kasper ise bu yaklaşımın yetersiz olduğunu ifade etti ve “Gerçek sayı 67 mi, yoksa daha mı fazla? Bu çok kritik bir soru, ama sperm bankası bilgi paylaşmıyor,” dedi. Avrupa çapında bir donörden doğan çocuk sayısına sıkı bir sınır getirilmesi gerektiğini vurguladı.

KÜÇÜKLER İÇİN YENİ SAĞLIK GEREKLİLİKLERİ

Mutasyon taşıdığı belirlenen çocuklara düzenli sağlık taramaları yapılması öneriliyor. Bu taramalar arasında, tüm vücut ve beyin MR’ları, yetişkinlik döneminde meme MR’ı ve karın ultrasonu, kan testleri ve diğer kanser tarama yöntemleri yer alıyor. Bu yoğun takip, kanserin erken teşhisini sağlayarak tedavi imkanlarını artırmayı amaçlıyor. Ancak bu süreç, aileler için maddi ve duygusal açıdan büyük bir yük oluşturuyor.

AVRUPA’DA SPERM BAĞIŞI DÜZENLEMELERİNDEKİ AÇIKLAR

Bu durum, Avrupa’daki sperm bağışı düzenlemelerinde var olan boşlukları ortaya çıkardı. Ülkeler arasında donör limitleri önemli farklılıklar gösteriyor. Fransa’da bir donörden maksimum 10 çocuk, Almanya ve Danimarka’da 15 çocuk, İngiltere’de ise 10-12 aile için geçerli olabiliyor.