KAZILAR VE BULGULAR

Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde yer alan ve dünya uygarlık tarihinin önde gelen merkezlerinden biri olarak görülen Çayönü Tepesi’ndeki arkeolojik kazılar, 1964 yılından bu yana devam ediyor. Göçebe yaşam tarzından yerleşik düzene geçişin, avcılıktan tarıma geçişin izlerini taşıyan bu alanda bu yıl dikkate değer buluntular elde edildi.

MEZAR KEŞİFLERİ

Çanakkale Uygulamalı Bilimler Fakültesi Müzecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığındaki kazı ekibi, bu sene 5’i 5 bin, 1’i ise 11 bin yıl öncesine ait olmak üzere 6 mezar keşfetti. Mayıs ayında başlayan kazı sezonunda çok sayıda bulgunun açığa çıktığını dile getiren Sarıaltun, “Bu yıl ilk Tunç Çağı’na ait mezarlar bulduk. Çayönü halkının Neolitik dönemden Tunç Çağı’nın başlarına kadar burayı yaşam alanı olarak kullandığını gösteren çok sayıda veri elde ettik.” şeklinde konuştu.

MEZAR RİTÜELLERİ

Bulunan mezarlardan ikisinin basit gömü olduğunu ifade eden Sarıaltun, “Bunlarda mezar hediyesi yoktu. Bir küp mezar yüzeye yakın olduğu için tahrip olmuştu. Ancak sandık tipi mezarlarda yoğun buluntular var. Bireylerin yanına kap-kacaklar hediye olarak bırakılmış. Ayrıca sadece hediye gömülen çukurlar da tespit ettik.” dedi.

NEOLİTİK DÖNEM İZLERİ

Sarıaltun, bu yılın en dikkat çekici bulgusunun 11 bin yıllık Neolitik döneme ait bir mezar olduğunu belirtti: “Bu buluntular sayesinde topluluğun nasıl yaşadığını, neyle beslendiğini ve hangi hastalıklarla mücadele ettiğini daha iyi anlayabileceğiz.”

ANTROPOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Kazılara katkı sunan Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Ömür Dilek Erdal, 6 mezarın gün yüzüne çıkarıldığını, bunlardan birinin Neolitik, diğerlerinin ise Erken Tunç Çağı mezarları olduğunu aktardı: “Erken Tunç Çağı’nda mezarlar taş sanduka şeklinde yapılıyor, üzeri blok taşlarla kapatılıyordu. Bireyler yan yatırılarak gömülüyor, yanına hediyeler bırakılıyordu.”

ÇAYÖNÜ’NÜN TARİHSEL ÖNEMİ

Erdal, bölgede şimdiye kadar 600’ün üzerinde iskelet bulunduğunu ifade ederek, DNA ve antropolojik analizlerin sürdüğünü belirtti. Elde edilen ilk sonuçların, Neolitik dönem insanlarının Mezopotamya, İran, Irak ve Kafkasya ile temas halinde olduğunu gösterdiğini vurguladı: “Bu insanlar tarımcıydı, ağır işler yapıyorlardı ve kültürlerini Tunç Çağı’na taşıyarak Anadolu’ya aktardılar. Çayönü, bu yönüyle çok önemli bir merkez.”