GALAKSİDE YENİ BİR KEŞİF

Samanyolu galaksisinde, yaklaşık 15 bin ışık yılı mesafede yer alan ve “ASKAP J1832-0911” olarak bilinen bu yapı, her 44 dakikada bir ortalama iki dakika süren bir parlama patlaması yayıyor. Radyo ve X-ışını dalga boylarında tespit edilen bu düzenli sinyaller, bilim dünyasında “uzun periyotlu geçici kaynak” (long-period transient – LPT) olarak adlandırılan nadir bir türün örneği. Bu, daha önce tespit edilen LPT’lerin hem yüksek enerjili X-ışını ile hem de düşük enerjili radyo dalgalarını aynı anda patlattığı ilk gözlem olarak kaydedildi. Bilim insanları, bu buluşun LPT’lerin sırlarını çözmede yeni kapılar açacağını düşünüyor.

ŞAŞIRTICI BİR BULUŞ

Keşif ekibinin lideri Curtin Üniversitesi’nden Zieng (Andy) Wang, “Bu nesne, şimdiye kadar karşılaştığımız hiçbir şeye benzemiyor” diyerek şaşkınlığını ifade ediyor. LPT’ler ilk kez 2022 yılında tanımlanmış ve şimdiye kadar yalnızca 10 tane örneği bulunmuştu. Ancak ASKAP J1832-0911, diğerlerinden tamamen farklı özellikler gösteriyor. Bu cisim, Avustralya’daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) radyo teleskobu ile ilk kez keşfedildi. Ardından, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi ile yapılan incelemeler, radyo sinyallerinin tam olarak X-ışınlarıyla aynı zaman diliminde meydana geldiğini ortaya çıkardı. Chandra’nın dar görüş alanı göz önünde bulundurulduğunda, bu tesadüfi keşif büyük bir şans olarak değerlendiriliyor.

YILDIZ EVRİMİ ÜZERİNE YENİ SORULAR

Bilim insanları, ASKAP J1832-0911’in muhtemelen yaşam döngüsünü tamamlamış bir yıldız olduğunu tahmin ediyor. Ancak bu nesnenin yoğun manyetik alana sahip bir nötron yıldızı mı (magnetar), yoksa bir ikili sistem içinde yer alan beyaz cüce yıldızı mı olduğu henüz netleşmedi. Wang, mevcut teorilerin bu sıra dışı davranışları açıklama noktasında yetersiz kaldığını vurgulayarak, “Bu keşif, yıldız evrimi veya fizik alanında yeni anlayışlara kapı aralayabilir” şeklinde görüyor. Ayrıca, bu nesnede radyo dalgalarıyla birlikte daha enerjik X-ışınlarının da ortaya çıkması, bu gökcisimlerinin enerji üretim mekanizmaları hakkında önemli bilgiler sunuyor. Araştırmacılar, bu sıra dışı davranışın sadece ASKAP J1832-0911’e özgü olmadığını, evrende benzer özellikler gösteren daha başka LPT’lerin de mevcut olabileceğini düşünüyor. Bilim dünyası için büyük bir öneme sahip olan bu çalışma, 28 Mayıs Çarşamba günü prestijli bir bilim dergisinde yayımlandı. Ekipte yer alan Nanda Rea, “Bu nesnenin geçici X-ışını yayımı, doğası hakkında tamamen yeni bir bakış açısı kazandırıyor” diyerek heyecanını paylaştı.