ABD’NİN İRAN’NIN NÜKLEER PROGRAMINA SALDIRILARI

ABD Savunma İstihbarat Ajansı’na (DIA) göre, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine gerçekleştirdiği saldırılar, programı sadece birkaç ay geriye itiyor. Başkan Donald Trump’ın iddialarının aksine, İran’ın nükleer altyapısının “tamamen yok edilmediği” belirtiliyor. Konuyla bağlantılı iki kaynak, DIA’nın Pazartesi günü açıkladığı raporun, Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun İran’ın nükleer tesislerine yönelik açıklamalarıyla çeliştiğini aktarıyor. Raporda, Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislere yapılan Pazar günü saldırılarının ciddi hasara yol açtıği, ancak tesislerin tamamen imha edilmediği ifade ediliyor. Ayrıca, İran’ın nükleer silah üretiminde kritik rol oynayan zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmının saldırılardan önce farklı noktalara taşındığı ve bu stokun büyük ölçüde korunduğu vurgulanıyor. Uranyumu silah seviyesine çıkarmak için kullanılan santrifüjlerin büyük kısmının da sağlam kaldığı belirtiliyor.

Beyaz Saray’DAN KESİNLİKLE YANLIŞ AÇIKLAMASI

Beyaz Saray, DIA raporuna sert bir tepki göstererek “kesinlikle yanlış” ifadelerini kullandı. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, “Bu sözde değerlendirmenin sızdırılması, Başkan Trump’ı ve operasyonu başarıyla gerçekleştiren kahraman pilotlarımızı itibarsızlaştırmaya yönelik açık bir girişimdir. Herkes bilir ki, 14 adet 30 bin librelik bomba hedeflerine mükemmel şekilde isabet ederse sonuç tam anlamıyla yok oluştur,” dedi. CIA ve Ulusal İstihbarat Direktörlüğü (ODNI) raporla ilgili herhangi bir yorumda bulunmaktan kaçındı. İsrail hükümeti de henüz saldırılara dair resmi bir değerlendirme paylaşmadı. Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff, ABD ve diğer ülkelerin hasar raporlarını gördüğünü belirterek, “Bu değerlendirmenin gazetecilere sızdırılması vatan hainliğidir, soruşturulmalıdır,” ifadelerini kullandı.

TRUMP VE NETANYAHU’YA GÖRE TAMAMEN YOK EDİLDİ

Son günlerde yaptığı açıklamalarda Trump, saldırılar sonucunda İran’daki nükleer tesislerin “tamamen yok edildiğini” ve “İran’ın bu tesisleri asla yeniden inşa edemeyeceğini” savundu. Netanyahu ise televizyonda yaptığı bir konuşmada, “Onlarca yıldır İran’ın nükleer silaha sahip olamayacağını söylüyordum ve bugün ABD ile birlikte İran’ın nükleer programını yerle bir ettik,” dedi.

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE UZMAN GÖRÜŞLERİ

Amerikan uydu görüntüleme şirketi Maxar Technologies, saldırılardan günler önce Fordo tesisinde kamyon ve iş makinelerinin görüldüğünü açıkladı. Şirketin kıdemli direktörü Stephen Wood, “19 Haziran’da çekilen görüntülerde, yer altı tesis girişlerinin toprakla kapatıldığı açıkça görülüyor,” değerlendirmesini yaptı. Bazı uzmanlar, bu hareketliliğin İran’ın yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyumunu ve santrifüjleri daha güvenli bir yere taşıdığına işaret ettiğini ifade ediyor. Nükleer Tehdit Girişimi’nin başkan yardımcısı ve eski ABD istihbarat analisti Eric Brewer, “İran’ın %60 saflıktaki uranyumunu Fordo’dan bir kamyona yüklemesi ve başka bir yere taşıması oldukça olası,” dedi. Ancak santrifüjlerin hassas yapısı nedeniyle taşınmasının daha zorlu olduğunu belirtti.

İRAN’IN ÜÇÜNCÜ TESİSİ DUYURULDU

Saldırılardan sadece bir gün önce, İran yetkilileri İsfahan’da üçüncü bir nükleer zenginleştirme tesisi kurduklarını ve faaliyete geçireceklerini açıkladı. Ancak ABD ve İsrail’in bombardımanından sonra bu tesisin mevcut durumu belirsizliğini koruyor. Silah Kontrolü Derneği’nin Nükleer Silahsızlanma Politikası Direktörü Kelsey Davenport, “Eğer İran santrifüjlerini önceden gizlediyse, çok küçük bir tesisle bu uranyumu hızla silah seviyesine çıkarabilir,” şeklinde yorum yaptı. Ancak uzmanlar, İran’ın gizli bir program başlatması durumunda dahi mevcut saldırılar nedeniyle önemli ekipman ve nitelikli personel kayıpları yaşadığı için bu sürecin zorlu olacağını vurguluyor.

İRAN’IN URANYUM STOKU DURUMU

Birleşmiş Milletler nükleer gözlemcilerine göre, İran’ın şu anda yaklaşık 408 kilogram %60 saflıkta uranyumu bulunuyor. Teorik olarak, bu miktarın yaklaşık 42 kilograma yükseltilmesi durumunda bir nükleer bomba yapımı için yeterli olabiliyor. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, “İran’ın %60 oranında zenginleştirilmiş uranyumu olabilir, ancak bunu %90’a çıkaracak ve nükleer silaha dönüştürecek yetenekleri yok edildi. Bu, programlarının yok edilmesi anlamına geliyor,” diye konuştu.