ABD’NİN İRAN’IN NÜKLEER TESİSLERİNE YÖNELİK SALDIRILARI KESİN GÖRÜNÜMDE DEĞİŞİKLİKLERE YOL AÇTI

ABD Savunma İstihbarat Ajansı (DIA) verilerine göre, ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine gerçekleştirdiği saldırılar, programı yalnızca birkaç ay geriye itmiş durumda. Başkan Donald Trump’ın belirttiği gibi, İran’ın nükleer altyapısının “tamamen yok edilmediği” kaydedildi. Konuyla ilgili iki kaynak, DIA tarafından hazırlanan raporun, Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun İran’ın nükleer tesislerine ilişkin açıklamalarıyla çeliştiğini ifade etti. Rapora göre, Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislere yönelik yapılan saldırılar ciddi hasar meydana getirmiş olsa da, tesisler tamamıyla ortadan kaldırılmadı. Ayrıca, İran’ın nükleer silah üretiminde önemli yer tutan zenginleştirilmiş uranyumun bir kısmının saldırılardan önce farklı noktalara taşındığı ve bu stokun büyük ölçüde korunmuş olduğu bildiriliyor. Bununla beraber, uranyumu silah seviyesine çıkarmada kullanılan santrifüjlerin büyük kısmının da sağlam kaldığı belirtiliyor.

Beyaz Saray’DAN SERT YANIT

Beyaz Saray, DIA raporuna karşı sert bir tepki göstererek, söz konusu raporun “kesinlikle yanlış” olduğunu belirtti. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, “Bu sözde değerlendirmeyi sızdırmak, Başkan Trump’ı ve operasyona başarıyla katkı sağlayan kahraman pilotlarımızı itibarsızlaştırmaya yönelik açık bir girişimdir. Herkes bilir ki, 14 adet 30 bin librelik bomba hedeflerine mükemmel şekilde isabet ederse sonuç tam anlamıyla yok oluştur,” dedi. CIA ve Ulusal İstihbarat Direktörlüğü (ODNI), bu rapor hakkında yorum yapmaktan kaçındı. İsrail hükümeti ise saldırılara dair resmi bir değerlendirme henüz sunmadı. Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff, ABD ve diğer ülkelerin hasar raporlarını incelediğini belirterek, “Bu değerlendirmeyi gazetecilere sızdırmak vatan hainliğidir, soruşturulmalıdır,” ifadelerini kullandı.

TRUMP VE NETANYAHU’UN AÇIKLAMALARI

Trump, son günlerde yaptığı açıklamalarda, saldırılar sonucunda İran’daki nükleer tesislerin “tamamen yok edildiğini” ve “İran’ın bu tesisleri asla yeniden inşa edemeyeceğini” iddia etti. Netanyahu da televizyonda yaptığı konuşmada, “Onlarca yıldır İran’ın nükleer silaha sahip olamayacağını söylüyordum ve bugün ABD ile birlikte İran’ın nükleer programını yerle bir ettik,” dedi.

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE UZMAN YORUMLARI

Amerikan uydu görüntüleme şirketi Maxar Technologies, saldırılardan birkaç gün önce Fordo tesisinde kamyonlar ve iş makinelerinin tespit edildiğini bildirdi. Şirketin kıdemli direktörü Stephen Wood, “19 Haziran’da çekilen görüntülerde, yer altı tesis girişlerinin toprakla kapatıldığı açıkça görülüyor,” değerlendirmesinde bulundu. Bazı uzmanlar, bu hareketlerin İran’ın yüksek derecede zenginleştirilmiş uranyumunu ve bazı santrifüjleri daha güvenli bir yere taşıdığına işaret ettiğini belirtiyor. Nükleer Tehdit Girişimi’nin başkan yardımcısı ve eski ABD istihbarat analisti Eric Brewer, “İran’ın %60 saflıktaki uranyumunu Fordo’dan bir kamyona yüklemesi ve başka bir yere taşıması oldukça olası,” değerlendirmesinde bulundu. Ancak santrifüjlerin hassas yapısı gereği taşınmasının zorluğuna dikkat çekildi.

İRAN’DAN ÜÇÜNCÜ TESİS AÇIKLAMASI

Saldırılardan bir gün önce, İran yetkilileri İsfahan’da üçüncü bir nükleer zenginleştirme tesisi kurduklarını ve faaliyete geçireceklerini duyurdu. Ancak ABD ve İsrail’in bombardımanından sonra bu tesisin durumu netlik kazanmadı. Silah Kontrolü Derneği’nin Nükleer Silahsızlanma Politikası Direktörü Kelsey Davenport, “Eğer İran santrifüjlerini önceden gizlediyse, çok küçük bir tesisle bu uranyumu hızla silah seviyesine çıkarabilir,” dedi. Ancak uzmanlar, İran’ın gizli bir program başlatması durumunda bile mevcut saldırılar nedeniyle önemli ekipman ve nitelikli personel kayıpları yaşadığı için bu sürecin zorlayıcı olacağını vurguladı.

İRAN’IN URANYUM STOK DURUMU

Birleşmiş Milletler nükleer gözlemcilerine göre, İran’ın şu anda yaklaşık 408 kilogram %60 saflıkta uranyumu bulunuyor. Teorik olarak, bu miktarın yaklaşık 42 kilogramı %90’a çıkarıldığında bir nükleer bomba üretimi için yeterli olabiliyor. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, “İran’ın %60 oranında zenginleştirilmiş uranyumu olabilir, ancak bunu %90’a çıkaracak ve nükleer silaha dönüştürecek yetenekleri yok edildi. Bu, programlarının yok edilmesi anlamına gelir,” diye konuştu.