İRAN’IN UYARISI VE HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN STRATEJİK ÖNEMİ

İran, ABD’nin İsrail’e destek vererek savaşa resmen müdahil olması durumunda, Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceği konusunda uyarıda bulundu. İran Meclisi’nin kıdemli üyelerinden Ali Yezdihah, yarı resmi Mehr haber ajansına yaptığı açıklamada, “Eğer ABD, siyonistlerin yanında savaşa resmen ve fiilen girerse, İran’ın ABD ve Batılı ülkelere baskı uygulamak amacıyla petrol ticaretinin geçişini sekteye uğratma hakkı doğar” dedi. İran Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanlık Divanı üyesi Behnam Saeedi ise, İran’ın düşmanlarına karşı birçok seçeneğinin bulunduğunu ifade ederek, “Hürmüz Boğazı’nın kapatılması bu seçeneklerden biridir” diye belirtti. Bu açıklamalar, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’ın nükleer tesislerine yönelik askeri saldırı emri verme olasılığına dair iddiaların gölgesinde geldi.

HÜRMÜZ BOĞAZI NEDEN KRİTİK BİR NOKTA?

Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’ni Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne bağlayan dar bir su yolu olarak tanımlanıyor. Boğazın en dar noktası 33 kilometre, iki yönlü yaklaşık 3’er kilometrelik gemi geçiş koridorları mevcut. Dünya petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 26’sı bu boğazdan geçiyor. Bu durum Hürmüz Boğazı’nı küresel enerji piyasaları açısından vazgeçilmez kılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, boğazdaki bir kesinti, küresel petrol piyasalarında ciddi sonuçlar doğurabiliyor.

İRAN HÜRMÜZ BOĞAZI’NDA NE YAPABİLİR?

İran, Hürmüz Boğazı’nı kapatabileceğini uzun süredir savunuyor. Ancak bu, fiziksel anlamda bir kapıyı kapatmak gibi değil. İran, boğazı “fiilen” kullanılamaz hale getirmek için çeşitli yöntemler geliştirebilir. 1980’lerdeki İran-Irak Savaşı sırasında, İran, Çin yapımı Silkworm füzeleriyle petrol tankerlerini hedef almış ve hızlı botlarla taciz operasyonları düzenlemişti. Bu saldırılar, boğazı tamamen tıkayamasa da sigorta maliyetlerini artırmış ve sevkiyatlarda gecikmelere yol açmıştı.

KAPANMA SENARYOLARI

ABD Kongresi Araştırma Servisi’nin (CRS) bir raporuna göre, İran, boğazı kademeli olarak tıkamayı amaçlayan çeşitli senaryoları hayata geçirebilir: İlk olarak, boğazın gemi geçişine kapatıldığını ilan ederek, geçiş yapmaya çalışanlara yönelik tehditt bulunmadan caydırıcılık yaratabilir. Ayrıca, gemi geçişlerine yönelik daha açık tehditler savurarak durdurma, alıkoyma ya da saldırı riskiyle tehdit edebilir. Uyarı ateşi açma, deniz mayınları döşeme, denizaltılar, savaş gemileri ve hava araçları ile yabancı donanma unsurlarına saldırma gibi seçenekler de mevcut.

HÜRMÜZ BOĞAZI KAPANIRSA NE OLUR?

Eğer İran, Hürmüz Boğazı’nı kapatmaya yönelik somut bir adım atarsa, bu durum uluslararası askeri müdahaleyi tetikleyebilir. Uzman raporlarına göre, böyle bir girişim şu an için düşük ihtimalli görünse de gerçekleşmesi halinde uzun sürmeyecektir. Ayrıca İran, petrol yaptırımlarına karşı çıkan bazı ülkelerin desteğini kaybedebilir.