İRAN’IN HIZLANAN MISİLLEMELERİ

İsrail’in İran nükleer tesislerine ve stratejik noktalardaki kişilere yönelik saldırıları, İran’ın yanıtlarını devam ettiriyor. Tel Aviv’e yönelik gerçekleştirilen balistik füze saldırılarının ardından, İran ordusu resmi sosyal medya hesabı üzerinden bir açıklama yayımladı. Bu açıklamada, Hürmüz Boğazı’nın ikinci bir bildiriye kadar tüm gemi geçişlerine kapatıldığı bildirildi. “Yeni bir duyuruya kadar hiçbir gemi Hürmüz Boğazı’ndan geçemeyecek” denildi.

AKARYAKIT TİCARETİ TEHDİT ALTINDA

Kritik bir öneme sahip olan Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi ile Umman Denizi ve Hint Okyanusu’nu birleştiren dar bir geçit. Bu boğaz, bölgedeki petrol ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatının dünya pazarlarına ulaşmasında hayati bir rol oynuyor. İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma olasılığının, küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 20’sini etkileyebileceği ifade ediliyor. JP Morgan’ın Haziran ayında yayımladığı analizde, böyle bir durumda petrol fiyatlarının varil başına 120 ila 130 dolara kadar yükselebileceği öngörüldü.

TARİHSEL ARKA PLANDA HÜRMÜZ BOĞAZI KRİZLERİ

Hürmüz Boğazı ile ilgili tarihsel olaylar arasında 1983’te İran Meclis Başkanı Ayetullah Rafsancani’nin “Gemi geçişini toplarla engelleriz; Kalaşnikof yeter” şeklindeki açıklaması yer alıyor. Aralık 2011’de ise dönemin Cumhurbaşkanı Ahmedinejad’ın yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi, “Boğaz’ı kapatır, bir damla petrol bile gönderilmez” diyerek ciddi bir tehditte bulunmuştu.

TATMİK VE RETORİK GELİŞMELER

İran Deniz Kuvvetleri ve Devrim Muhafızları, Hürmüz Boğazı’nı kapama amaçlı tatbikatlar düzenledi. Komutanlar, “Boğaz’ı kapatmak su içmek kadar kolay” açıklamalarında bulundu. ABD’den ise sert bir karşılık geldi; dönemin Savunma Bakanı Leon Panetta ve 5. Filo yetkilileri, boğazın askeri angajman için kırmızı çizgi olduğunu belirtti.

RUHANİ’NİN TEHDİTLERİ VE ABD’NİN TEPKİLERİ

ABD İran petrol ihracatını sıfırlamaya yönelik adımlar attığında Ruhani, “İran petrolü engellenirse diğer bölge petrolü de ihraç edilemez” diyerek yeniden kapatma tehdidinde bulundu. Devrim Muhafızları Komutanı İsmael Kevseri, “Petrol sevkiyatı engellenirse dünya için boğazın kapatılacağı” uyarısını yaptı. ABD ise bölgede askeri güç kullanarak “seyir özgürlüğü”nü koruyacağını açıkladı; Pentagon Sözcüsü Bill Urban, “Tankerlerin transitini engellemek yasa dışı” ifadelerini kullandı.

HÜRMÜZ BOĞAZI’NIN STRATEJİK ÖNEMİ

Basra Körfezi ile Umman Denizi arasında bulunan Hürmüz Boğazı, dünya petrol ve LNG ticaretinin ana çıkış noktasıdır. İran, Suudi Arabistan, BAE gibi ülkelerin %80’i bu koridordan geçiyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresi’ne göre, 2016’da günlük ortalama 18,5 milyon varillik petrol buradan sevk edildi. Boğazın en dar noktası 50 km, savaş gemileri için belirlenen seyrüsefer koridorları ise 3 km genişliğinde iki yönlü olarak tasarlanmış.

BLOKAJIN PRATİK ZORLUKLARI

Bir analize göre, İran’ın mayınlama veya abluka ile Hürmüz’ü kapatması ciddi teknik ve taktik zorluklarla karşılaşabilir. Uzun süren mayın yerleştirme süreçleri, sığ sular nedeniyle denizaltı operasyonlarının zorluğu ve yüksek görünürlükte füzelerle blokaj girişimlerinin kolayca tespit edilebilmesi gibi engeller mevcut. ABD’nin gerekirse burayı yeniden kontrol altına almak için askeri tedbirler alacağı belirtiliyor.