Bir Kraliyet Deniz Piyadesi tarafından yanlışlıkla gönderilen bir e-posta, Taliban ile savaşta Britanya askerlerine destek veren 25 bin Afghan’ın, aile üyeleri de dahil olmak üzere, bilgilerini içeren bir listenin ifşasına yol açtı. Bu kritik hata, hem insan hayatlarını riske soktu hem de İngiltere hükümetini milyarlarla poundluk bir krizle yüz yüze getirdi.

HATA VE VERİ SIZINTISI

İngiltere Özel Kuvvetleri’nin merkez üssü Regent’s Park Barracks’ta görevli olan bir Kraliyet Deniz Piyadesi, Şubat 2022’de, Afganların Birleşik Krallık’ta oturum hakkı kazanması için yürütülen Afghan Relocations and Assistance Policy (ARAP) programına başvuran yaklaşık 25 bin kişinin bilgilerini içeren bir elektronik tabloyu, yanlışlıkla iki kez güvenilir Afgan temaslarına göndermiş oldu. Bu liste, başvuru sahiplerinin kimlik bilgileri ve ailelerini barındırıyordu. Gönderilen kişilerin, Afganistan’da hala bulunan Taliban destekçilerine isimlerinin iletilmesiyle hayatları büyük risk altına girmiş oldu.

GİZLİLİK VE HUKUKİ MÜCADELELER

Veri sızıntısının kamuya yansımasının ardından, Savunma Bakanlığı, 1 Eylül 2023 tarihinde yüksek mahkemeden “süper tedbir kararı” aldı. Bu karar dahilinde, hem veri ihlalinin detaylarının hem de tedbir kararının basına ve halkın bilgisine açıklanması engellendi. Mahkeme, böyle bir gizliliğin hayat kurtaracağı gerekçesiyle bu olağanüstü önlemi uygun gördü. Ancak, Yargıç Mr Justice Chamberlain, bu tür gizliliklerin “sansüre yol açtığını” ve bu kararların medya ve parlamento denetimi olmadan alındığını eleştirdi.

TARİHLER VE GELİŞMELER

– Şubat 2022: Hata sonucu elektronik tablo yanlışlıkla Afgan temaslarına gönderildi.
– 14 Ağustos 2023: Bir Facebook kullanıcısı veritabanından bazı bilgileri paylaşarak durumu ortaya çıkardı.
– 15 Ağustos 2023: Savunma Bakanına, Taliban’ın “öldürme listesine” sahip olunabileceği uyarısı yapıldı.
– 1 Eylül 2023: Yüksek Mahkeme süper tedbir kararı verdi.
– Kasım 2023: Kabine alt komitesi, zarar gören kişilere 120 ile 350 milyon pound arasında bir tazminat paketi planladı.
– Şubat 2024: Yargıç kararda, hükümetin risk altındaki kişilere yardımda yetersiz kaldığını belirtti.
– 21 Mayıs 2024: Yargıç, süper tedbir kararının kaldırılmasını istedi ancak temyiz sonucu karar sürdü.
– 15 Temmuz 2025: Süper tedbir kararı kaldırıldı.

MALİYET VE SONUÇLAR

Hükümet, listede adı geçen 11 bin 500’den fazla Afghan’ın Birleşik Krallık’a getirileceğini, fakat bunun kamuoyuna açıklanmadan gerçekleştirildiğini belirtti. Bu yeniden yerleştirme operasyonunun toplam maliyetinin 6 ila 7 milyar pound arasında olabileceği tahmin ediliyor. Savunma Bakanlığı, verilerin Taliban’ın eline geçme ihtimalini ciddiye alarak, Afşinler için özel yerleştirme programları başlattı ve ihlalin kamuoyuna yansımasını engellemek amacıyla mahkemeye başvurdu.

VERİ İHLALİNİN ORTAYA ÇIKMASI

Ağustos 2023’te hükümet, veri sızıntısını fark etti. Facebook’ta bir kullanıcı, listeyi paylaşarak ihlali duyurdu. Bu kullanıcı, listenin gerçekliğini kanıtlamak için başvuru sahiplerine ait kişisel bilgileri ifşa etti. İhlalin duyulmasından sonra, İngiltere ve Pakistan’daki yetkililer, Afşinler’i uyararak kendilerini resmi hükümet yetkilisi olarak tanıtanlardan gelen mesajlara dikkat etmelerini istedi. Yetkililer, bu durumun bir suç soruşturması gerektirmediğine karar verdi. Ancak, veri bazı durumlarda yüksek meblağlara satıldı. Yargıç Chamberlain, kamuoyunun bilgi edinme hakkının engellenmesini eleştirerek, hükümetin harcamaları hakkında “gerçek olmayan veya eksik bir anlatım” sunduğunu ifade etti. Muhalefet ve bazı hukukçular, yaşananların şeffaflık eksikliği ve demokratik hesap verebilirlik açısından ciddi bir kriz olduğunu belirtti.

GÜNCEL DURUM

Temmuz 2025’te mahkeme, süper tedbir kararını kaldırdı. Bu gelişmeyle birlikte gazeteler ve kamuoyu, yaşananların tamamını öğrenebilecektir. O tarihe kadar yaklaşık 16 bin Afghan ve yakınları güvenli bir şekilde İngiltere’ye taşındı. Eski bir savunma istihbarat yetkilisi, Taliban’ın bu bilgileri kullanarak geniş çaplı intikam planı yaptığına dair yeterli kanıt bulunmadığını belirtti. Ancak, kamu kaynaklarının milyonlarca pound kullanıldığı bu süreç hala tartışmaların merkezinde yer almakta.