UKRAYNA-BİRLEŞİK DEVLETLER ARASINDA YENİ DÖNEM

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, 3 Mayıs 2025’te Kiev’de basın toplantısı düzenleyerek, 26 Nisan 2025’te Vatikan’da Papa Francis’in cenaze töreni sırasında ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştirdiği görüşmeyi değerlendirdi. Zelenski, bu buluşmanın iki lider arasındaki en iyi ve anlamlı görüşme olduğuna dikkat çekerek, “Belki en kısa olanıydı, ama en anlamlıydı. Vatikan’daki görüşmeden sonra Trump’ın her şeye biraz daha farklı bakmaya başladığından eminim” ifadesini kullandı. Bu görüşme, ABD-Ukrayna ilişkilerinde yeni bir sayfa açtığı gibi, 30 Nisan’da imzalanan Ekonomik Ortaklık Anlaşması’nın temeli oldu.

VATİKAN GÖRÜŞMESİ VE TRUMP’IN YAKLAŞIMI

Zelenski, Vatikan’daki toplantıda Trump ile Rusya’ya yönelik yaptırımların artırılması konusunu ele aldığını ve Trump’ın bu konuda verdiği yanıtların “çok etkili” olduğunu belirtti. Detay paylaşmaktan kaçınan Zelenski, bu görüşmenin Trump’ın Ukrayna-Rusya Savaşı’na bakış açısını değiştirdiğini ima etti. Sosyal medya platformu X’te yer alan yorumlarda, Zelenski’nin “Trump ile şimdiye kadarki en iyi görüşmeyi yaptık” ifadesi geniş yankı buldu. Bir X kullanıcısı, görüşmenin “Trump’ın Rusya’ya karşı daha sert bir tavır almasını sağladığını” ileri sürdü.

EKONOMİK ORTAKLIK ANLAŞMASI VE ÖNEMİ

Zelenski, 30 Nisan 2025’te Washington’da imzalanan Ekonomik Ortaklık Anlaşması’nın hem Ukrayna hem de ABD için tarihi bir adım olduğunu vurguladı. Anlaşma, Ukrayna’nın nadir toprak elementleri ve diğer doğal kaynaklarının geliştirilmesini kapsıyor. Beyaz Saray’a göre, bu anlaşma çerçevesinde doğal kaynak projelerinden elde edilen gelirlerin %50’si, ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu’na aktarılacak. Fon, 3 Ukraynalı ve 3 Amerikalı üyeden oluşan bir yönetim kurulu tarafından eşit temsille yönetilecek. Zelenski, anlaşmanın Ukrayna’nın güvenliği için kritik olduğunu, özellikle nadir toprak elementlerinin bir kısmının çatışmaların devam ettiği Donetsk bölgesindeki Pokrovsk yönünde bulunduğunu belirtti. Anlaşma, Ukrayna Parlamentosu’na onay için sunuldu ve Zelenski, milletvekillerinden destek beklediklerini ifade etti. Ayrıca, bu anlaşma sayesinde ABD’nin 2025 ve 2026 için onayladığı 15’er milyar dolarlık yardımların tamamının bu yıl alınabileceğini söyledi.

RUSYA’NIN ATEŞKESİ VE ZELENSKİ’NİN DEĞERLENDİRMESİ

Zelenski, Rusya’nın 8-11 Mayıs 2025’te, 2. Dünya Savaşı Zaferi’nin 80. yıl dönümü için geçici ateşkes ilanına değindi. Bu durumu Moskova’nın “tiyatro sahnesi” olarak nitelendirdi. Rusya’nın törene katılacak yabancı temsilciler için güvenlik garantisi verdiğini, ancak Ukrayna’nın buna karşılık hiçbir garanti sunmayacağını belirten Zelenski, “Rusya’nın bu tarihlerde ne yapacağını bilmiyoruz. Onların topraklarında olanlardan sorumlu olamayız” dedi.

GÜVENLİK GARANTİLERİ VE GÜÇLÜ ORDU VURGUSU

Zelenski, Ukrayna’nın güvenliği için en önemli unsurun güçlü bir ordu olduğunu vurguladı: “Güçlü ordu, kendini savunabilen ordudur. Bu, güvenlik garantileri açısından bir numaradır.” Ayrıca, müttefik ülkelerle yabancı askerlerin Ukrayna’ya konuşlandırılması için görüşmeler yapıldığını ve Kiev’de güvenlik danışmanları toplantısı düzenlemeyi planladıklarını açıkladı. Zelenski, ABD’nin anlaşma kapsamında güvenlik garantisi sunmadığını, ancak ekonomik ortaklığın dolaylı olarak güvenliğe katkı sağlayacağını ifade etti.

GERGİNLİKTEN UZLAŞMAYA

Vatikan görüşmesi, Trump ve Zelenski arasında 28 Şubat 2025’te Beyaz Saray’da yaşanan gergin tartışmanın ardından geldi. Oval Ofis’te canlı yayında gerçekleşen tartışmada Trump, Zelenski’yi “saygısızlıkla” ve “III. Dünya Savaşı’nı riske atmakla” suçlamış, mineral anlaşması iptal edilmişti. Zelenski, tartışmadan üzüntü duyduğunu belirtmiş ve 4 Mart’ta Trump’a bir mektup göndererek barış müzakerelerine hazır olduğunu bildirmişti. Vatikan’daki görüşme, bu gerginliği yumuşatarak anlaşmanın imzalanmasına zemin hazırladı. Trump, anlaşmanın Rusya’yı “engelleyebileceğini” ve Ukrayna için bir “güvenlik garantisi” olabileceğini söyledi.