BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ’NİN KARARI

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, İran’ın nükleer taahhütlerine bağlılığını teyit eden ve ülkeye yönelik BM yaptırımlarının kalıcı olarak kaldırılmasını öngören karar tasarısını reddediyor. Böylece İran’a yönelik yaptırımların yeniden uygulanması süreci resmen başlamış oluyor.

OY BİRLİĞİ VE ÇEKİMSER KALAN ÜLKELER

Konseyde gerçekleştirilen oylamada tasarıya yalnızca Çin, Rusya, Pakistan ve Cezayir destek verirken, İngiltere, Fransa, ABD, Sierra Leone, Slovenya, Danimarka, Yunanistan, Panama ve Somali aleyhte oy kullanıyor. Guyana ve Güney Kore ise çekimser kalıyor. Diğer yandan, İran ile İngiltere, Fransa ve Almanya’dan oluşan “Avrupa Üçlüsü” (E3) ülkeleri arasında 28 Eylül’e kadar bir anlaşmaya varılamaması durumunda, BM yaptırımlarını devreye sokacak “snapback” (Tetik) mekanizması işletilecek.

İRAN TEMSİLCİSİNDEN TEPKİ

İran’ın BM Daimi Temsilcisi Emir Said İrevani, karara tepki gösteriyor. E3 ülkelerinin nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini vurgulayan İrevani, “Attıkları adımlar uluslararası hukuka ve doğrudan BMGK’ya aykırıdır. Üç ülke, savunduklarını iddia ettikleri çerçeveyi kendileri yıkıyorlar” diyor. İngiltere, Fransa ve Almanya’nın yaptırımları geri getirmeye yönelik her girişiminin “uluslararası hukuka doğrudan saldırı” olduğunu belirten İrevani, İran’ın nükleer programının barışçıl rotadan sapmayacağının altını çiziyor. Ayrıca, BMGK’nin diyalog ve uzlaşma fırsatını kaybettiğini söyleyerek, başlayan her türlü gerilim ve doğacak krizden üç Avrupa ülkesinin sorumlu olacağını ifade ediyor.

SNAPBACK (TETİK) MEKANİZMASI

E3 ülkeleri, 28 Ağustos’ta BM Güvenlik Konseyi’ne İran ile dünya güçleri arasında 2015’te imzalanan nükleer anlaşma kapsamında geri adım atma mekanizmasını harekete geçirdiklerini bildiriyor. Bu adımla birlikte BM’nin İran’a yönelik yaptırımlarının 30 gün içinde yeniden yürürlüğe girme ihtimali ortaya çıkıyor. Söz konusu yaptırımlar, nükleer anlaşma çerçevesinde İran’ın anlaşmaya uymaması durumunda diğer tarafların uluslararası yaptırımları yeniden uygulamasına olanak tanıyor.

ORTAK KAPSAMLI EYLEM PLANI (JCPOA)

İran, 2015 yılında İngiltere, Çin, Fransa, Almanya, Rusya ve ABD ile Ortak Kapsamlı Eylem Planı’nı (JCPOA) imzalıyor. Anlaşmaya göre, İran, yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer programını kısıtlamayı kabul ediyor. ABD’nin 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulamaya koyması, İran’ın nükleer taahhütlerine uymayı kademeli olarak azaltmasına yol açıyor.