ERMENİSTAN’DA TANSİYON ARTIYOR

Ermenistan’da hükümet ile Ermeni Apostolik Kilisesi arasındaki gerilim, son zamanlarda yaşanan olaylarla zirve noktasına geliyor. Başbakan Nikol Paşinyan, kilisenin kendisini “sünnetli” olmakla suçlayan açıklamalarına sert bir yanıt verirken, aynı zamanda Başpiskopos Bagrat Galstanyan liderliğinde planlandığı belirtilen bir darbe girişiminin engellendiğini açıkladı. Bu olaylar, ülkedeki siyasi ve dini dinamiklerin yanı sıra uluslararası kamuoyunun dikkatini de çekiyor.

SUÇLAMALARIN ARDINDAN GELEN YANIT

Ermeni Apostolik Kilisesi’nin sözcüsü Zareh Aşuryan, Paşinyan’a “sünnetli” olduğu ithamını yönelterek onun “gerçek bir Hristiyan olmadığını” ima etti. Bu iddia, Ermenistan’da din ve devlet ilişkilerinin ne denli hassas olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Paşinyan ise bu suçlamaya karşılık vererek, kilise lideri Katolikos II. Garegin’in bekarlık yeminini bozarak çocuk sahibi olduğunu ileri sürdü. Paşinyan, Aşuryan’a yönelik “Sünnetli olduğum iddiasını kanıtlamaya hazırım” dediği zamanı, tartışmanın kişisel bir boyuta taşındığı bir nokta olarak kaydediliyor.

DARBE GİRİŞİMİNE YÖNELİK İDDİALAR VE TUTUKLAMALAR

25 Haziran’da Paşinyan, Telegram hesabından yaptığı paylaşımla, “kriminal-oligarşik ruhban sınıfı” tarafından düzenlendiği öne sürülen bir darbe planının güvenlik güçleri tarafından engellendiğini bildirdi. Ermenistan Soruşturma Komitesi, Başpiskopos Bagrat Galstanyan liderliğindeki bir grubun, Kasım 2024’ten bu yana hükümeti devirmek için çalıştığını öne sürdü. Aralarında Galstanyan’ın da bulunduğu 14 kişi tutuklandı; evlerde yapılan aramalarda silahlar ve sabotaj planlarına dair ses kayıtları bulundu. Yetkililer, Galstanyan ve destekçilerinin yaklaşık bin kişilik eski asker ve polislerden oluşan bir grup oluşturarak yolları kapatma, şiddet eylemleri başlatma ve internet erişimini kesme görevi üstlendiğini belirtti. Soruşturma Komitesi, bu planların 23 Haziran’da başlayıp 30 Haziran’da yönetimin devrilmesiyle sonuçlanmasının hedeflendiğini ifade etti.

KİLİSENİN ETKİSİ VE TOPLUMSAL HAREKETLER

Ermeni Apostolik Kilisesi, Ermenistan’da anayasal olarak özel bir statüye sahip ve toplumsal üzerinde büyük bir etkiye sahip. Ancak kilise, özellikle 2020 Karabağ yenilgisi sonrası Paşinyan’a yönelik eleştirilerini artırdı. Katolikos II. Garegin, yenilginin ardından Paşinyan’ın istifasını talep ederken, Başpiskopos Galstanyan liderliğindeki “Kutsal Mücadele” hareketi, Azerbaycan’a verilen toprak tavizlerine karşı kitlesel protestolar düzenledi. Bu hareket, Paşinyan’ı devirmeyi hedefleyen bir muhalefet platformuna dönüşmüş durumda. Geçtiğimiz hafta, kilisenin önemli bağışçılarından Rus-Ermeni iş insanı Samvel Karapetyan’ın da darbe girişimi suçlamasıyla tutuklanması gerginliği daha da arttırdı. Ermeni medyasında, aralarında Ermenistan Devrimci Federasyonu (Taşnak Partisi) üyelerinin de bulunduğu bazı kişiler ev aramaları sırasında gözaltına alındı.

RUSYA’DAN TEMKİNLİ AÇIKLAMA

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Ermenistan’daki gelişmelerin “Erivan’ın iç meselesi” olduğunu belirtti ve hukukun üstünlüğüne vurgu yaptı. Peskov, bu krizin, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki barış müzakerelerini etkilememesi gerektiğini ifade etti. Ermenistan’ın son yıllarda Batı’ya yakınlaşması Rusya ile ilişkilerinde gerginlik yaratmış durumda.

PAŞİNYAN-KİLİSE ÇATIŞMASININ KÖKENİ

Paşinyan ile kilise arasındaki gerginlik, yalnızca son olaylarla sınırlı değil. 2020 Karabağ yenilgisi, Azerbaycan’a verilen topraklar ve Paşinyan’ın Türkiye ile normalleşme çabaları, kilisenin muhalefetini tetikledi. Paşinyan’ın, kiliseyi “depo” olarak nitelendirmesi ve II. Garegin’in kişisel hayatını hedef alan açıklamaları, dini otoritelerle iplerin kopma noktasına geldiğini gösteriyor. Galstanyan’ın avukatı Ruben Melikyan, tutuklamaları “siyasi bir soruşturma” olarak nitelendirerek kınadı. Kilise ise, operasyonların güven vermediğini ve hükümetin kolluk kuvvetlerini yönlendirdiğini iddia ediyor.

ERMENİSTAN’IN GELECEĞİ BELİRSİZLİK İÇERİYOR

Paşinyan’ın hem iç siyasette hem de dış ilişkilerde karşılaştığı bu kriz, Ermenistan’ın istikrarını tehdit ediyor. Kilisenin güçlü toplumsal etkisi ve muhalefetin artan baskısı, Paşinyan’ın liderliğini büyük bir sınavdan geçiriyor. Diğer yandan, Azerbaycan ile barış müzakerelerinin hassas bir dönemden geçtiği göz önüne alındığında, bu iç krizin bölgesel etkileri de dikkatle izleniyor.