Deprem anında cep telefonlarına gelen erken uyarı bildirimleri, kullanıcılara saniyeler içinde önemli bilgi ulaştırarak olası riskleri azaltmayı hedefliyor. Jeoloji Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz, sistemin mantığını şu şekilde açıklıyor: Depremler sırasında “P” ve “S” olmak üzere iki farklı dalga hareket ediyor.

P DALGASI HIZLA İLERLİYOR

Birinci dalga (P dalgası), saniyede yaklaşık 7 km hızla ilerliyor ve bazı cihazlar bunu algılayarak ikinci dalganın (S dalgası) geleceğini bildirmiş oluyor. S dalgası, yıkıcı etkisi olan dalga olduğu için, erken uyarı sistemleri bu farkı kullanarak kullanıcıları birkaç saniye önce uyarabiliyor. Kandilli Rasathanesi ve İstanbul’daki mevcut sistemlerin doğal gazı kesme, elektriği devre dışı bırakma ve metro ile hızlı tren gibi ulaşım araçlarını durdurma fonksiyonları bulunuyor. Prof. Dr. Tüysüz, “Bu tür sistemler hayat kurtarıcı olabilir ancak insanların kişisel olarak kullanabileceği seviyede henüz tam anlamıyla güvenilir değil.” diyor.

SİSTEMİN GÜVENİRLİĞİ

Bilişim uzmanı Osman Demircan, Google tarafından sunulan erken uyarı sisteminin yalnızca Android işletim sistemine sahip telefonlarda çalıştığını vurguluyor. Telefonlar hareketsiz bir pozisyonda bulunduğunda, algıladığı titreşimleri deprem olarak tanımlıyor ve bölgedeki diğer telefonlardan gelen verilerle senkronize çalışıyor. Demircan, alınan verilerin güvenilir olduğunu belirtiyor: “Google’ın erken uyarı sistemi tek bir telefondan değil, o özelliği açmış ve verileri paylaşmaya izin veren birçok telefondan gelen bilgiyi kullanarak analiz ediyor. Bu nedenle güvenilir sonuçlar elde ediliyor.” Ancak sistemin sağlıklı çalışması için internet bağlantısının mevcut olması gerektiği ifade ediliyor.

ERKEN UYARI SİSTEMİNİN RİSKLERİ

Prof. Dr. Tüysüz, sistemin yanlış anlaşılması durumunda olumsuz sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor: “Bildirimin geldiği an kaçış için uygun olmayabilir. Panikle camdan atlama gibi yanlış reaksiyonlar görülebilir. İnsanların nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda bilinçlendirilmesi çok önemli.” Ancak uzmanlar, sistemin özellikle büyük depremler sırasındaki kritik birkaç saniye sağlayarak güvenlik tedbirlerini artırabileceği konusunda hemfikir.