DÜNYA’NIN DERİNLİKLERİNDEKİ TİTREŞİM, AFRİKA’YI İKİYE AYIRIYOR

Bilim insanlarına göre, Afrika’nın derinliklerinde, Dünya’nın yüzeyinin altından gelen “kalp atışı” benzeri bir titreşim, kıtayı yavaş yavaş iki ayrı parçaya ayırıyor. Bu süreç sonucunda altı Afrika ülkesine yeni bir kıyı şeridi kazandıracak olan bir okyanus oluşacak. Ancak bu değişimin gerçekleşmesi milyonlarca yıl sürecek. Southampton Üniversitesi’nden yer bilimcilerin öncülüğünde uluslararası bir araştırma ekibi, Dünya’nın derinliklerinden gelen erimiş manto kayasının ritmik yükselişlerini tespit etti. Bu sıcak kayaçlar, Afrika’nın altından kabarıp, Etiyopya’nın Afar bölgesinden başlayarak kıtayı yavaş yavaş parçalıyor.

Afar bölgesi, Dünya üzerinde üç tektonik fayın kesiştiği nadir alanlardan biri olarak biliniyor: Etiyopya Ana Rift Vadisi, Kızıldeniz Fayı ve Aden Körfezi Fayı. Bilim insanları, daha önce Afrika plakalarının sadece birbirinden uzaklaştığını düşünüyordu. Ancak mayıs ayında yayınlanan bir çalışma, bu ayrılmanın arkasında yer altındaki yoğun volkanik faaliyetlerin etkili olabileceğini ortaya koymuştu. Yeni araştırma ise bu süreci çok daha kapsamlı bir şekilde açıklıyor. Bilimsel dergi Nature Geoscience’ta yayınlanan çalışmaya göre, Afar’ın altındaki manto sabit değil; adeta bir kalp gibi atıyor ve bu atımlar, üzerindeki tektonik plakaya sürekli baskı yapıyor. Sonunda bu baskı, plakayı kırarak kıtanın bölünmesine ve yeni bir okyanusun oluşmasına yol açacak.

ARAŞTIRMA BULGULARI VE ETKİLERİ

Araştırmanın başyazarı Dr. Emma Watts, “Afar’ın altındaki manto ne homojen ne de hareketsiz. Ritmik atıyor ve bu atımlar, kendine özgü kimyasal izler taşıyor” dedi. Araştırmacılar, Afar bölgesi ve Etiyopya Ana Rift Vadisi boyunca 130’dan fazla volkanik kaya örneği toplayarak, derin yer yapısını ortaya çıkardı. Çalışmanın bir diğer yazarı Dr. Derek Keir, bu bulguların volkanlar, depremler ve kıtasal ayrılma süreçlerine dair bilimsel anlayış üzerinde “derin etkiler” yarattığını belirtti: “Bu çalışma, derin manto yükselmelerinin tektonik plakaların altında hareket edebileceğini ve volkanik faaliyetlerin en ince noktalarda yoğunlaşmasını sağlayabileceğini gösteriyor.”

YENİ KITA VE OKYANUS’UN OLUŞUMU

Afrika Doğu Rift Sistemi (EARS), Dünya’nın en büyük aktif kıtasal yarık sistemi olarak, yaklaşık 3 bin 500 kilometrelik bir alan boyunca Afrika kıtasını adeta yırtıyor. Ocak ayında, Kaliforniya Üniversitesi’nden Profesör Ken Macdonald, kıtanın beklenenden daha hızlı ayrıldığını dile getirmişti. Somali, Etiyopya’nın bazı bölümleri, Kenya ve Tanzanya’nın bir kısmı yeni bir kıta oluşturacak. Bu yeni kıta, beraberinde bir okyanus kıyısı da getirecek. Macdonald, bölgeye suyun dolmaya devam etmesi halinde, oluşacak yeni okyanusun Atlantik Okyanusu kadar derin olabileceğini de vurguladı. Ancak, çatlakların şimdiden görünmesine rağmen, kıtanın tamamen ayrılması ve yeni okyanusun oluşması birkaç milyon yıl daha alacak.