F-35’LER GÜNDEMDE KALMAYA DEVAM EDİYOR

GÜVENİLİRLİK VE BAKIM SORUNLARI

Lockheed Martin tarafından üretilen F-35 savaş uçakları, güvenilirlik ve bakım konularında yaşanan sorunlar nedeniyle sık sık tartışılıyor. Kaliforniya eyaletinde, donanmaya ait bir F-35’in düşmesiyle, 2018’den bu yana meydana gelen 10’dan fazla ciddi kaza tekrar gündeme geldi. 28 Eylül 2018’de ABD ordusuna ait F-35B savaş uçağının South Carolina kıyılarında eğitim uçuşu sırasında düşmesi sonucu pilot fırlatma sistemiyle kendisini kurtardı. Kazanın arka planında motor yakıt tüpünün patlaması olduğu, bunun bir üretim hatası olduğu ifade edildi.

MAALESEF KAYIPLAR SÜREKLİ OLDU

9 Nisan 2019’da Japonya Hava Kuvvetlerine ait F-35A uçağı, eğitim tatbikatı sırasında kayboldu ve pilotun cesedine aylar sonra ulaşıldı. 19 Mayıs 2020 tarihinde bir ABD Hava Kuvvetlerine ait F-35’te pilot, iniş sırasında meydana gelen sorun yüzünden güvenli şekilde uçağı terk etti. Florida’daki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne zorunlu iniş yapan uçak devrildi ve alev aldı. Daha sonra gelen soruşturmalarda, iniş sırasında kontrol kaybı ve hızın kontrolsüz olması gibi sebeplerle kaza meydana geldiği belirtildi.

KAZALARIN DEVAMI

29 Eylül 2020’de bir ABD Deniz Piyadesi F-35 savaş uçağı, havada yakıt ikmali yaparken kaza geçirdi. Pilot kendisini fırlatarak kurtulmayı başardı fakat uçak tamamen kullanılamaz hale geldi. 17 Kasım 2021’de İngiltere’ye ait bir F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkarken düştü ancak pilot güvenli bir şekilde tahliye edildi. 2022 yılı içinde de birkaç kaza rapor edildi: 4 Ocak’ta Güney Koreli F-35, kartal çarpması sonucu hasar gördü; 24 Ocak’ta bir F-35, USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yaparken kazaya karıştı; 19 Ekim 2022’de Utah eyaletindeki bir F-35, iniş sırasında düştü.

TEKNOLOJİSEL SORUNLAR GÜNDEMDEN DÜŞMÜYOR

F-35 savaş uçakları, 2023 yılında güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik alanında zorluklarla karşılaştı ve hedeflenen yüzde 65’lik göreve hazır olma oranını yakalayamayarak yalnızca yüzde 51 performans sağladı. 2024’teki raporlarda, uçakların idame edilebilirlik kriterlerinin altında kaldığı bildirildi. ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporlarında ise F-35 filosunu sürdürmenin maliyetinin artmaya devam ettiği kaydedildi. 2018’de 1,1 trilyon dolar olan maliyetin 2023’te 1,58 trilyon dolara yükseldiği vurgulandı.

ELEŞTİRİLER PEŞ PEŞE GELİYOR

SpaceX’in sahibi Elon Musk, F-35 uçaklarına yönelik eleştirilerini sıklıkla dile getiriyor. Musk, F-35’in tasarımının ihtiyaçların yanlış belirlenmesi nedeniyle hatalı temellere dayandığını söyleyerek, bu durumun uçağı pahalı ve karmaşık hale getirdiğini ifade etti. Ayrıca, insanlı savaş uçaklarının dron çağına göre demode olduğunu belirterek “Mürettebatlı hava araçları, ucuz drone sürüleri tarafından anında yok edilecek” şeklindeki görüşlerini de paylaştı. Musk’ın yorumları, ABD’nin F-35 politikasında değişiklik olup olmayacağına dair soru işaretleri oluşturdu.