GREENPEACE TÜRKİYE’DEN ŞOK RAPOR

Greenpeace Türkiye’nin İstanbul’da gerçekleştirdiği detaylı inceleme, “Pestisitler ve Çocuklar” adlı raporunda dikkat çeken sonuçlar ortaya koyuyor. İstanbul’daki beş büyük zincir market ve semt pazarlarından toplanan 155 sebze ve meyve örneğinde, her üç üründen birinde Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı pestisit kalıntısı tespit edildi. Çocuklar üzerinde ciddi sağlık riskleri yaratan bu kalıntılar, hormonal bozukluklar, nörolojik sorunlar ve kanserojen etkilerle bağlantılı durumları beraberinde getiriyor. Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit denetimlerini artırma ve analiz sonuçlarını kamuoyuna açıklama çağrısında bulundu.

PESTİSİTLERİN GIDA GÜVENLİĞİNE ETKİSİ

Greenpeace Türkiye’nin “Zehir Etme” kampanyası dahilinde, gıda mühendisi Dr. Bülent Şık tarafından hazırlanan “Pestisitler ve Çocuklar – Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” adlı rapor, İstanbul’da satılan 14 çeşit sebze ve meyveden alınan 155 örneği uluslararası akredite bir laboratuvarda inceledi. Raporda elde edilen bulgular şöyle sıralanıyor:

Mevzuata Aykırılık: İncelenen 155 örneğin %33’ü (51 ürün), Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun değil. 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı tespit edildi.

Çoklu Pestisit: Örneklerin %61’inde (94 ürün) birden fazla pestisit kalıntısı bulundu. Bazı ürünlerde ise “kokteyl etkisi” yaratan kombinasyonlar görüldü.

PFAS Kalıntıları: %43’ünde (67 ürün) “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS içeren pestisit kalıntıları saptandı.

Tehlikeli Pestisitler: %31,6’sında (49 ürün) hormonal sistemi bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen veya üreme sağlığına zarar veren pestisitler bulundu.

En Riskli Ürünler: Salamura yaprak (%80), yeşil sivri biber (%70), ıspanak (%67), kıvırcık marul ve armut (%40), üzüm (%40), golden/starking elmalar (%30), dolmalık biber ve patlıcan (%20), domates (%13), portakal (%10), hıyar (%7) olarak sıralanıyor.

ÇOCUKLARIN SAĞLIĞI TEHLİKE ALTINDA

Greenpeace, raporunda çocukların pestisitlere yetişkinlerden daha duyarlı olduğunu belirtiyor. Gelişen bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerin pestisitlerin zararlı etkilerini kalıcı hale getirebileceği vurgulanıyor. Bilimsel çalışmalara dayanan raporda, pestisit maruziyetinin nörogelişimsel bozukluklar ve kronik hastalıklara yol açabileceği öne sürülüyor. Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, X’te “Limit aşımı bir yana, düşük seviyelerde pestisit bile çocukların nörolojik gelişimini etkileyebilir” diyerek acil önlem çağrısı yaptı.

GEÇMİŞ RAPORLARLA KARŞILAŞTIRMALAR

Greenpeace’in 2020 tarihli “Soframızdaki Tehlike: Pestisit” raporuna göre, 90 sebze örneğinin %15,6’sında mevzuata aykırı pestisit bulunmuştu. 2025 raporunda bu oranın %33’e yükselmesi, pestisit kullanımındaki denetimsizliğin artığını gösteriyor. 2020 yılında bir yeşil biber örneğinde 14 farklı pestisit tespit edilirken, yeni raporda çoklu kalıntı oranı %61’e yükselmiş durumda, bu durum kaygı verici.

TÜRKİYE’DE PESTİSİT KULLANIMI VE ÇAĞRI

Greenpeace’e göre, Türkiye’de pestisit kullanımı 1979-2018 yılları arasında yedi kat artarak 59 bin tona ulaştı. Antalya, %9’la en fazla pestisit kullanılan il olurken, Akdeniz Bölgesi %29’la lider konumda. Avrupa Birliği’nin 2021-2022 verilerine göre, Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde yasaklı pestisit kalıntıları nedeniyle 400’den fazla bildirim yapılmış durumda. 2016’da yasaklanan chlorpyrifos ethyl gibi pestisitlerin hâlâ kullanıldığı iddia ediliyor. Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na aşağıdaki taleplerde bulundu: Pestisit analiz sonuçlarının düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılması, yasaklı ve ruhsatsız pestisit kullanımına karşı sıkı denetim, organik tarım ve biyolojik mücadele gibi alternatif yöntemlerin teşviki.

Dr. Bülent Şık, raporunda entegre zararlı yönetimi (IPM) ve organik tarım uygulamalarının desteklenmesi gerektiğini vurguladı.