GREENPEACE’İN ÇARPICI RAPORU

Greenpeace Türkiye’nin İstanbul’da yaptığı kapsamlı araştırma, “Pestisitler ve Çocuklar” başlıklı raporunda dikkat çekici bulgular ortaya koydu. Araştırma kapsamında, İstanbul’un beş büyük zincir marketi ve semt pazarlarından toplanan 155 sebze ve meyve örneğinde, her üç üründen birinde Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı pestisit kalıntıları saptandı. Bu kalıntıların, özellikle çocuklar üzerinde ciddiyeti artan sağlık riskleri yarattığı, hormonal bozukluklar, nörolojik sorunlar ve kanserojen etkilerle ilişkili olduğu belirtiliyor. Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit denetimlerinin artırılması ve analiz sonuçlarının kamuoyuyla paylaşılması çağrısı yaptı.

GREENPEACE’İN İDDİALARI

Greenpeace Türkiye’nin “Zehir Etme” kampanyası çerçevesinde hazırlanan “Pestisitler ve Çocuklar – Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” raporunda, İstanbul’da satılan 14 çeşit sebze ve meyveden toplamda 155 örnek uluslararası akredite bir laboratuvarda incelendi. Elde edilen bulgular arasında, 155 örneğin %33’ünün (51 ürün) Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun olmadığı görülüyor. Ayrıca, 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı tespit edildi.

PESTİSİT MARUZİYETİ VE RİSKLER

Örneklerin %61’inde (94 ürün) birden fazla pestisit kalıntısının bulunduğu, bazı ürünlerde “kokteyl etkisi” yaratan kombinasyonların saptandığı belirtildi. Ayrıca, %43’ünde (67 ürün) “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS kalıntılarına rastlandı. Rapor, %31,6’sında (49 ürün) hormonal sistemi etkileyen, nörolojik gelişimi olumsuz yönde etkileyen, kanserojen veya üreme sağlığını tehdit eden pestisitlerin bulunduğunu ortaya çıkardı.

EN RİSKLİ ÜRÜNLER

Araştırma, en riskli ürünler arasında salamura yaprak (%80), yeşil sivri biber (%70), ıspanak (%67), kıvırcık marul ve armut (%40), üzüm (%40), golden/starking elmalar (%30), dolmalık biber ve patlıcan (%20), domates (%13), portakal (%10) ve hıyarı (%7) sıralıyor. Greenpeace, çocukların pestisitlere karşı daha hassas olduğunu, gelişmekte olan bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerin kalıcı zararlar görebileceğini öne sürüyor. Ayrıca, Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, X’te “Limit aşımı bir yana, düşük seviyelerde pestisit bile çocukların nörolojik gelişimini etkileyebilir” açıklamasında bulunarak acil önlem çağrısında bulundu.

GEÇMİŞ RAPORLARLA KARŞILAŞTIRMA

Greenpeace’in 2020 yılındaki “Soframızdaki Tehlike: Pestisit” raporunda, 90 sebze örneğinin %15,6’sında mevzuata aykırı pestisit tespit edilmişti. 2025 raporundaki %33 oranı, pestisit kullanımında denetimsizliğin arttığını gösteriyor. 2020’de bir yeşil biber örneğinde 14 farklı pestisit bulunmuşken, mevcut raporda çoklu kalıntı oranının %61’e çıkması endişe sebebi.

TÜRKİYE’DE PESTİSİT KULLANIMI

Greenpeace, Türkiye’de pestisit kullanımının 1979-2018 arasında yedi kat artarak 59 bin tona ulaştığını vurguluyor. Pestisit kullanımı en yüksek olan il Antalya (%9), Akdeniz Bölgesi ise %29 ile lider durumda. AB’nin 2021-2022 verilerine göre, Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde yasaklı pestisit kalıntıları hakkında 400’den fazla bildirim yapıldığı belirtiliyor. Ayrıca, 2016’da yasaklanan chlorpyrifos ethyl gibi pestisitlerin hala kullanıldığı ifade ediliyor.

GREENPEACE’TEN TALEPLER

Greenpeace Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit analiz sonuçlarının düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılmasını, yasaklı ve ruhsatsız pestisit kullanımına karşı sıkı denetimler yapılmasını ve organik tarım ile biyolojik mücadelenin teşvik edilmesini talep ediyor. Dr. Bülent Şık, raporda entegre zararlı yönetimi (IPM) ve organik tarımı desteklemenin önemine dikkat çekti.