GREENPEACE’İN ÇARPICI BULGULARI

Greenpeace Türkiye’nin İstanbul’da yaptığı geniş kapsamlı araştırma, “Pestisitler ve Çocuklar” raporuyla dikkat çekici sonuçlar ortaya koyuyor. İstanbul’un çeşitli zincir marketleri ve semt pazarlarından toplanan 155 sebze ve meyve numunesinde, her üç üründen birinde Türk Gıda Kodeksi’ne aykırı pestisit kalıntılarının bulunduğu tespit edildi. Özellikle bu kalıntılar, çocuklar için ciddi sağlık riskleri oluşturuyor. Hormonal bozukluklar, nörolojik sorunlar ve kanserojen etkilerle ilişkilendirilen bu kalıntılar için Greenpeace, Tarım ve Orman Bakanlığı’na pestisit denetimlerini artırarak analiz sonuçlarını kamuoyuyla paylaşma çağrısı yaptı.

PESTİSİT ANALİZİ: ŞOK BULGULAR

Greenpeace Türkiye’nin “Zehir Etme” kampanyası kapsamında, gıda mühendisi Dr. Bülent Şık tarafından hazırlanan “Pestisitler ve Çocuklar – Çoklu Kalıntı, PFAS ve Gelişimsel Toksisite” raporu, İstanbul’da bulunan 14 çeşit sebze ve meyveden alınan 155 örneği uluslararası akredite laboratuvarda inceledi. Raporun bulguları arasında mevzuata aykırılıklar dikkat çekiyor; 155 örneğin %33’ü (51 ürün) Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği’ne uygun bulunmadı. Ayrıca, 50 üründe ruhsatsız pestisit kullanımı ortaya çıktı.

Çoklu pestisit kalıntılarına ilişkin veriler de endişe verici. Örneklerin %61’inde (94 ürün) birden fazla pestisit kalıntısı bulunmuşken, bazı ürünlerde “kokteyl etkisi” yaratan kombinasyonlar gözlemleniyor. Raporda ayrıca, %43’ünde (67 ürün) “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS içeren pestisit kalıntıları tespit edilirken, %31,6’sında (49 ürün) hormonal sistemi bozucu, nörolojik gelişimi etkileyen, kanserojen veya üreme sağlığına zarar veren pestisitler saptandı.

ÇOCUK SAĞLIĞI İÇİN ACİL ÖNLEM

Greenpeace, raporunda çocukların pestisitlere karşı yetişkinlerden daha hassas olduğuna dikkat çekiyor. Gelişmekte olan bağışıklık, sinir ve hormonal sistemlerin, pestisitlerin zararlı etkilerini kalıcı hale getirebileceği vurgulanıyor. Bilimsel çalışmalara dayandırılan bu raporda, pestisit maruziyetinin nörogelişimsel bozukluklar ve kronik hastalıklara yol açabileceği öne sürülüyor. Greenpeace Türkiye Direktörü Berkan Özyer, “Limit aşımı bir yana, düşük seviyelerde pestisit bile çocukların nörolojik gelişimini etkileyebilir” diyerek acil önlem çağrısı yapıyor.

2020 RAPORU İLE KARŞILAŞTIRMA

Greenpeace’in 2020 tarihli “Soframızdaki Tehlike: Pestisit” raporunda, 90 sebze örneğinin %15,6’sında mevzuata aykırı pestisit tespit edilmişti. Ancak 2025 raporunda bu oranın %33’e yükselmesi, pestisit kullanımındaki denetimsizliğin arttığını gösteriyor. Raporda ayrıca, 2020’de bir yeşil biber örneğinde 14 farklı pestisit bulunurken, yeni raporda çoklu kalıntı oranının %61’e çıkması ise endişe verici bir durum olarak öne çıkıyor.

TÜRKİYE’DE PESTİSİT KULLANIMI

Greenpeace’e göre, Türkiye’de pestisit kullanımı 1979-2018 arasında yedi kat artarak 59 bin tona ulaştı. Antalya, %9’luk payla en fazla pestisit kullanılan şehir olurken, Akdeniz Bölgesi %29’la lider konumda. AB’nin 2021-2022 verilerine göre, Türkiye’den ihraç edilen ürünlerde yasaklı pestisit kalıntıları sebebiyle 400’den fazla bildirim yapıldığı ifade ediliyor. Özellikle 2016’da yasaklanan chlorpyrifos ethyl gibi pestisitlerin hâlâ kullanıldığı iddia ediliyor.

GREENPEACE’DEN TALEPLER

Greenpeace Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı’na şu taleplerde bulundu: Pestisit analiz sonuçlarının düzenli olarak kamuoyuyla paylaşılması, yasaklı ve ruhsatsız pestisit kullanımına karşı sıkı denetim ve organik tarım ile biyolojik mücadele gibi alternatif yöntemlerin teşvik edilmesi. Dr. Bülent Şık, raporda entegre zararlı yönetimi (IPM) ve organik tarımın teşvik edilmesi gerektiğini vurguladı.