Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK), 2024 ve 2025 yıllarında gerçekleştirilen emeklilik başvuruları arasındaki maaş farklarını inceleyen “Başvuru Tarihine Göre İşçi Emekli Aylıklarındaki Farklar” başlıklı özel raporunu bir programla tanıttı. Kamu Başdenetçisi Akarca, konuşmasında raporun sadece başvuru tarihleri bakımından farklı olan, ancak prim gün sayıları, kazancı ve sigortalılık süreleri gibi tüm yasal şartları eşit olan işçi statüsündeki sigortalılar arasındaki emekli aylıklarının farklılıklarını ele aldığını belirtti. Akarca, vatandaşların emeklilik planları yaparken yaşadıkları belirsizliklerin ve sistemin öngörülebilirliği konusundaki endişelerin KDK’nın bu raporu hazırlamasını zorunlu kıldığını ifade etti. Raporda mevzuat hükümleri, idari uygulamalar ve sosyal güvenlik sisteminin temel ilkeleri birlikte dikkate alındı.

RAPORUN TEMEL TESBİTLERİ

Sosyal güvenlik sisteminde emekli aylıkları üzerindeki dalgalanmaların teknik nedenlerinin belirlendiğini belirten Akarca, “Raporumuzun temel tespiti şudur, aynı hukuki ve fiili koşullara sahip bireyler arasında, yalnızca 2024 ve 2025 yılları arasındaki başvuru tarihine bağlı olarak yaklaşık yüzde 30 oranında bir emekli maaş farkı oluşması, hakkaniyet açısından tartışmalı bir durum ortaya çıkarmaktadır” dedi. Emeklilik, uzun bir çalışma yaşamının ardından gelen önemli bir dönüm noktası olarak tanımlanırken, başvuru tarihindeki küçük bir farkın emekli haklarını etkileyebilmesinin, vatandaşlar için ekonomik ve duygusal kaygılara yol açtığını vurguladı. Ayrıca, sosyal güvenlik sisteminin adalet algısını zedeleyen bir durumun ortaya çıktığını ifade etti.

SOSYAL GÜVENLİKTE ADALET VE ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK

Akarca, sosyal güvenlik sisteminin yalnızca normatif düzenlemeler üzerine değil, vatandaşların sistemin adil, öngörülebilir ve eşitlik ilkesine uygun işlediği yönündeki algısı üzerine inşa edildiğini dile getirdi. “Sosyal güvenlik yalnızca teknik hesaplamalar ve rakamlardan ibaret değil, insanların yaşamlarını doğrudan etkileyen bir konudur” diyen Akarca, emeklilik talebinde bulunmayan sigortalıların emekli aylıkları arasındaki farktan korunmak için emeklilik başvurusunda bulunma yoluna gidebileceğini belirtti. Ayrıca, emekli olduktan sonra çalışma hayatına devam etmek isteyen bireylerin sosyal güvenlik destek priminden kaçınmaya çalışan işletmelerde kayıt dışı istihdama yönelme riskinin mevcut olduğunu kaydetti.

GÜVEN VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İÇİN ÇÖZÜMLER

Raporda, emekli aylıkları arasındaki farklılığın giderilmesi ve benzer durumların tekrarlanmaması için öneri ve değerlendirmelere yer verildiğini açıklayan Akarca, “Emekli aylıklarının bir önceki yıl bağlanan aylıklardan düşük olmaması için açık bir yasal düzenlemenin olması gerekmektedir. Bu, hem mevcut mağduriyet algısını azaltacak hem de sosyal güvenlik sisteminin adalet ve eşitlik temelinde mali sürdürülebilirliğini sağlayacaktır. Kalıcı çözümlerin yalnızca bugünü değil, yarını da göz önünde bulundurması gerekmektedir” diye ekledi. Programda, KDK’dan diğer yetkililer de raporla ilgili sunumlarda bulundu.