M. Eğilmez’den Ekonomik Sessizlik Analizi!

FİZİKSEL PARADOKS VE EKONOMİK SESSİZLİK

İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Büyük Sessizlik Kuramı” adlı yazısında, fizikçi Enrico Fermi’nin evrende uygarlıkların varlığına rağmen iletişim eksikliğini sorgulayan Fermi Paradoksu’nu Türkiye’nin ekonomik ve sosyal sorunlarıyla ilişkilendiriyor. Eğilmez, yüksek enflasyon, düşük büyüme, gelir dağılımındaki dengesizlik ve orta sınıfın yok oluşuna rağmen toplumun büyük kesimlerinin hayat pahalılığına karşı tepkisiz kalmasını “Türkiye’ye özgü bir büyük sessizlik” olarak tanımlıyor. Eğilmez, “Satın alma gücümüz eridi, özel okul fiyatları Avrupa’yı geçti, ama kimse sesini çıkarmıyor” diyerek bu sessizliğin arkasındaki dinamikleri ele alıyor.

Türkiye’nin Ekonomik Çelişkileri

Eğilmez, Fermi Paradoksu’nun evrende uygarlıkların var olma ihtimaline rağmen onlardan herhangi bir iz veya iletişim olmamasını çelişki olarak tanımladığını hatırlatıyor. Türkiye’deki ekonomik sorunların toplum tarafından sessizce karşılandığını bu paradoksa benzetiyor: “Yaşam giderek pahalı hale geliyor, ama buna ses çıkaranların sayısı az. Herkes sessizce artan fiyatlara uyum sağlıyor.” Eğilmez, bu sessizliğin özellikle düşük gelir gruplarının durumu “kader” veya “sınav” olarak kabul etmesinden kaynaklandığını belirtiyor.

Özelleşen Ekonomik Zorluklar

Eğilmez, Türkiye’deki temel sorunları üç ana başlık altında sıralıyor. İlk olarak yüksek enflasyon ve düşük büyüme dikkat çekiyor. Son yıllarda ekonomik büyüme yavaşlarken, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Nisan 2025’te yıllık enflasyon %65’e ulaştı. İkinci olarak gelir dağılımındaki bozulma gündeme geliyor. Eğilmez, Türk nüfusunun büyük bir kısmının, Portekiz, Brezilya, Tayland ve Mısır gibi ülkelerle benzer gelir seviyelerine sahip olduğunu belirtiyor. Son başlık ise orta sınıfın yok oluşu. Eğilmez, “Orta sınıfın yok olması, çok büyük bir sorun” diyor.

Özel Okul Ücretleri ve Artan Maliyetler

Eğilmez, özel okul fiyatlarını örnek göstererek satın alma gücünün kaybolduğunu vurguluyor. Türkiye’de özel okul ücretleri yıllık ortalama 30 bin dolar seviyesine ulaşırken, Portekiz’de bu rakam 6 bin, Brezilya’da 5 bin, Fransa ve Almanya’da ise 20 bin dolara denk geliyor. Türkiye’deki ücretler, kişi başına geliri 4 kat daha yüksek olan Avrupa ülkelerinin bile seviyesini aşıyor. Eğilmez, “Eskiden gelirler düşüktü, ama hayat Avrupa kadar pahalı değildi. Satın alma gücü yüksekti. Şimdi kiralar, otomobil ve gıda fiyatları dünya ortalamalarını aştı” diyor.

Toplumun Sessizliğinin Sebepleri

Eğilmez, toplumun tepkisizliğinin sebeplerini üç noktada topluyor. İlk olarak, düşük gelir gruplarının durumu kabullenmesi dikkat çekiyor. Geliri Tayland ve Mısır seviyesindeki 68 milyon kişi, ekonomik zorlukları “kader” veya “sınav” olarak görüyor. İkinci olarak, gelir seviyesi daha yüksek olan 17 milyon kişi daha fazla itiraz etse de bu durum genel toplumu etkilemiyor. Son olarak, düşük tutulan kurun yarattığı ekonomik yanılsama, satın alma gücünde yanıltıcı bir görünüm oluşturuyor; ancak aslında fiyatlar Avrupa seviyelerini geçiyor.