FİZİKSEL PARADOKS VE EKONOMİK SESSİZLİK
İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Büyük Sessizlik Kuramı” başlıklı yazısında, fizikçi Enrico Fermi’nin evrendeki uygarlıkların varlığına rağmen iletişimin eksikliğini sorgulayan Fermi Paradoksu’nu, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal sorunlarına uyarladı. Yüksek enflasyon, düşük büyüme, gelir dağılımındaki adaletsizlik ve orta sınıfın yok oluşuna rağmen toplumun geniş kesimlerinin hayat pahalılığına tepkisiz kalmasını “Türkiye’ye özgü bir büyük sessizlik” olarak tanımladı. Eğilmez, “Satın alma gücümüz eridi, özel okul fiyatları Avrupa’yı geçti, ama kimse sesini çıkarmıyor” diyerek bu sessizliğin ardındaki dinamikleri analiz etti.
BÜYÜK SESSİZLİĞİN NEDENİ
Eğilmez, Fermi Paradoksu’nun, evrende uygarlıkların var olma olasılığına rağmen onlardan iz veya iletişim olmaması çelişkisini ifade ettiğini hatırlattı. Türkiye’de ise ekonomik sorunlara rağmen toplumun sessizliğini bu paradoksa benzetti: “Yaşam giderek pahalı hale geliyor, ama buna ses çıkaranların sayısı az. Herkes sessizce artan fiyatlara uyum sağlıyor.” Eğilmez, bu sessizliğin, özellikle düşük gelir gruplarının yaşadığı durumu “kader” veya “sınav” olarak kabullenmesinden kaynaklandığını belirtti.
TÜRKİYE’NİN TEMEL EKONOMİK SORUNLARI
Eğilmez, Türkiye’deki temel sorunları birkaç başlık altında sıraladı. İlk olarak yüksek enflasyon ve düşük büyüme dikkat çekiyor. Son yıllarda ekonomik büyüme düşerken, enflasyon ise hızla yükseldi. TÜİK’e göre, Nisan 2025’te yıllık enflasyon %65 seviyesine ulaşmış durumda. Gelir dağılımındaki bozulma ise sorunların bir diğer boyutunu oluşturuyor. Türkiye’de nüfusun 17 milyonu Portekiz seviyesinde (27 bin dolar), 17 milyonu Brezilya seviyesinde (10 bin dolar), 17 milyonu Tayland seviyesinde (7 bin dolar) ve 51 milyonu Mısır seviyesinde (3 bin dolar) yıllık gelire sahip. Orta sınıfın yok oluşu ise sosyal ve ekonomik dengeleri tehdit eden ciddi bir durum. Eğilmez, “Orta sınıfın yok olması, çok büyük bir sorun” diyor.
Eğilmez, özel okul ücretlerini örnek göstererek Türkiye’deki satın alma gücünün eridiğini vurguladı. Türkiye’de özel okul ücretleri yıllık ortalama 30 bin dolar seviyelerine yükselirken, Portekiz’de bu rakam 6 bin dolar, Brezilya’da 5 bin dolar, Fransa ve Almanya’da ise 20 bin dolar civarında. Türkiye’deki bu ücretler, kişi başına geliri 4 kat yüksek olan Avrupa ülkelerini bile geçti. Eğilmez, “Eskiden gelirler düşüktü, ama hayat Avrupa kadar pahalı değildi. Satın alma gücü yüksekti. Şimdi kiralar, otomobil ve gıda fiyatları dünya ortalamalarını aştı” diye belirtiyor.
SESSİZLİĞİN KAYNAKLARI
Eğilmez, toplumun tepkisizliğinin nedenlerini şu şekilde açıklıyor: Düşük gelir gruplarının durumu “kader” veya “sınav” olarak kabullenmesi, geliri nispeten yüksek olan 17 milyon kişinin daha fazla itiraz etmesine rağmen bu seslerin geneli etkilememesi ve düşük tutulan döviz kuru sayesinde oluşturulan yüksek gelir yanılsaması gibi durumlar. Ancak gerçekte Türkiye’deki fiyatların Avrupa seviyesini aştığını belirtiyor.
then "Add to Home Screen"