FERMİ PARADOKSU VE TÜRKİYE’DEKİ EKONOMİK SESSİZLİK
İktisatçı Mahfi Eğilmez, “Büyük Sessizlik Kuramı” başlıklı yazısında, fizikçi Enrico Fermi’nin evrende tanınan uygarlıkların mevcut olmasına rağmen iletişimsizlik durumunu sorgulayan Fermi Paradoksu’nu, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal problemlerine benzetti. Yüksek enflasyon, düşük büyüme, gelir dağılımındaki dengesizlik ve orta sınıfın erimesine rağmen geniş kitlelerin hayat pahalılığına sesiz kalmasını “Türkiye’ye özgü bir büyük sessizlik” olarak tanımladı. Eğilmez, “Satın alma gücümüz eridi, özel okul fiyatları Avrupa’yı geçti, ama kimse sesini çıkarmıyor” diyerek bu sessizliğin arkasındaki dinamikleri inceledi.
TÜRKİYE’NİN EKONOMİK SORUNLARI: ORTA SINIF YOK OLUYOR
Eğilmez, Fermi Paradoksu’nun, evrende uygarlıkların var olma potansiyeline rağmen onlardan iz veya iletişim olmaması çelişkisini hatırlatarak, Türkiye’deki ekonomik sorunlara rağmen toplumun sessizliğini bu duruma benzetti: “Yaşam giderek pahalı hale geliyor, ama buna ses çıkaranların sayısı az. Herkes sessizce artan fiyatlara uyum sağlıyor.” Eğilmez, bu sessizliğin özellikle düşük gelir gruplarının durumunu “kader” veya “sınav” olarak kabul etmesinden kaynaklandığını ifade etti.
Eğilmez, Türkiye’deki öne çıkan ekonomik sorunları şu şekilde özetledi: Yüksek enflasyon ve düşük büyüme, son yıllarda ekonomik büyümenin yavaşladığını ve enflasyonun hızla yükseldiğini bildirdi. TÜİK verilerine göre, Nisan 2025’te yıllık enflasyon %65’e ulaştı. Gelir dağılımında ise, nüfusun 17 milyonu Portekiz (27 bin dolar), 17 milyonu Brezilya (10 bin dolar), 17 milyonu Tayland (7 bin dolar) ve 51 milyonu Mısır (3 bin dolar) seviyesinde gelirle yaşıyor. Orta sınıfın yok oluşunun sosyal ve ekonomik dengeleri tehdit ettiğini belirten Eğilmez, “Orta sınıfın yok olması, çok büyük bir sorun” dedi.
Eğilmez, özel okul fiyatlarını bir örnek olarak öne çıkardı ve satın alma gücünün eridiğini vurguladı: Türkiye’de özel okul ücretleri yıllık ortalama 30 bin dolar seviyesinde. Öte yandan, Portekiz’de bu miktar 6 bin dolar, Brezilya’da 5 bin dolar, Fransa ve Almanya’da ise 20 bin dolar. Türkiye’deki okul ücretleri, kişi başına geliri 4 kat yüksek olan Avrupa ülkelerini bile geçti. Eğilmez, “Eskiden gelirler düşüktü, ama hayat Avrupa kadar pahalı değildi. Satın alma gücü yüksekti. Şimdi kiralar, otomobil ve gıda fiyatları dünya ortalamalarını aştı” dedi.
NEDEN SESSİZLİK?
Eğilmez, toplumun tepkisizliğinin sebeplerini şu şekilde açıklıyor: Düşük gelir gruplarının kabullenişi, geliri Tayland ve Mısır seviyesinde olan 68 milyon kişi durumunu “kader” ya da “sınav” olarak görüyor. Nispeten yüksek gelir düzeyine sahip yılları 17 milyon kişi daha fazla itiraz etse de bu, toplumun genelini etkilemiyor. Ayrıca, düşük tutulan döviz kuru, yüksek gelir yanılsaması yaratarak, gerçekte fiyatların Avrupa’yı aştığını gizliyor.
then "Add to Home Screen"