İLK 100 GÜNDE PİYASALARDA DEPREM

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci döneminin ilk 100 günü, finansal piyasalarda eşi benzeri görülmemiş bir sarsıntıya neden oldu. S&P 500, yüzde 9 düşerek 6,5 trilyon dolardan fazla piyasa değeri kaybı yaşadı. Bu durum, 1974’ten beri bir başkanlık döneminin en kötü başlangıcı olarak kayıtlara geçti. Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı kapsamlı tarifeler, hisse senetlerinin yanı sıra ABD tahvilleri ve dolar üzerinde de etkili olarak, küresel finansal istikrarı sorgulayan belirsizlikleri artırdı. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk endişesiyle güvenli liman arayışına girdi ve Trump’ın politikaları tarihi bir çöküşe yol açtı.

TARİHİ ÇÖKÜŞ: İKİ GÜNDE YÜZDE 10 KAYIP

Trump’ın 2 Nisan 2025’te duyurduğu yüzde 10’luk küresel tarifeler ve Çin, Vietnam, Japonya gibi ülkeler için uygulanan yüzde 34-46’lık ek vergiler, piyasalarda şok etkisi yarattı. S&P 500, yalnızca iki günde yüzde 10’dan fazla düşerek, Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizi dönemindeki kayıplarla karşılaştırılabilecek bir düşüş yaşadı. Bu iki günlük süreçte S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden 5 trilyon dolar silindi. Dört gün içerisinde toplam kayıp ise 5,83 trilyon dolara ulaştı. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğe girmesine bir hafta kala ayı piyasasına girerken, S&P 500 8 Nisan 2025’te, Şubat zirvesinden yüzde 18,9 düşerek kapandı. Apple’ın piyasa değeri 311 milyar dolar düştü; Nvidia, Tesla ve Nike gibi devler yüzde 7-14 oranında kayıplar yaşadı. JPMorgan, küresel durgunluk olasılığını yüzde 60’a çıkardı.

TARİFE AÇIKLAMASI: BEKLENMEDIK ŞOK

Trump, görevine tarihi bir borsa ve güçlü bir ekonomiyle başlamıştı. 19 Şubat 2025’te Miami’deki konuşmasında, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” diyerek ekonomik refah vaadinde bulundu. Yatırımcıların yapay zeka potansiyeliyle heyecanlı olduğu bir dönemde, Mart başında Meksika ve Kanada’ya yüzde 25 tarife açıklaması, piyasalardaki ilk zayıflıkları ortaya çıkardı. Ancak 2 Nisan’da açıklanan küresel tarifeler, adeta bir bomba etkisi yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens’ College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi” dedi. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu artırarak tüketicilere ve şirketlere ek maliyet getireceğini ve stagflasyon riskini artıracağını belirtti. Goldman Sachs, tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 oranında azaltacağını tahmin etti.

DOLAR VE TAHVİL KRİZİ: GÜVENLİ LİMAN SORGULANIYOR

Genellikle kriz dönemlerinde ABD tahvilleri ve dolar, güvenli liman olarak değer kazanır. Fakat tarifelerin açıklanmasından birkaç gün önce, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4,3’ten yüzde 5’in üzerine fırladı; bu, günlük yüzde 0,01’lik hareketlerin norm olduğu bir piyasada olağanüstü bir artıştı. Dolar endeksi (DXY), Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 değer kaybederek tarihin en kötü başlangıçlarından birini yaşadı. Wall Street, bu hareketleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarından uzaklaşması olarak değerlendiriyor. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi statüsü ve tahvillerin güvenli liman rolü tartışmaya açıldı,” dedi. Ayrıca, Oxford Economics, yabancı yatırımcıların Mart’tan beri 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını açıkladı.

PİYASALARDAN GERI ADIM VE TEPKİ

Piyasalardaki çöküş, Trump’ı 9 Nisan 2025’te, Çin hariç tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemeye zorladı. S&P 500, bu gelişmeyle yüzde 9,5 kazanç sağladı ve 2008’den beri en iyi gününü yaşadı. Dow Jones, yaklaşık 3.000 puan yükselirken Nasdaq yüzde 12,2 değer kazandı. Ancak bu toparlanma, kalıcı bir düzelmeden çok, anlık bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin devam ettiğini belirtti.

KÜRESEL FİNANS DÜZENİNDE ÇATLAK

Trump’ın tarifeleri, sadece ABD değil, küresel piyasalarda da etkili oldu. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife ile misillemede bulunurken, Avrupa Birliği karşı önlemler alacağını duyurdu. FTSE 100 yüzde 4,9 düşerek beş yılın en kötü gününü yaşadı; Nikkei 225 ise yüzde 2,77 değer kaybetti. Brent petrol varil başına 65,58 dolara gerileyerek yüzde 6,5 düştü. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeyi tehdit ettiğini belirtirken, JP Morgan, tarifelerin ABD büyümesini 2 puan aşağıya çekeceğini öngördü. Ayrıca, Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik hasar risklerine dikkat çekti.

YATIRIMCILAR NE YAPIYOR?

Belirsizlik karşısında yatırımcılar, portföylerini korumak için güvenli limanlara yönelmeye başladı. Japon yeni ve İsviçre frangı, dolar karşısında değer kazanırken, altın rekor seviyelere yakın seyretti. Lazard CEO’su Evan Russo, portföylerde ABD dışı varlıklara geçiş trendi gözlemlediklerini söyledi.