TRUMP’IN İKİNCİ DÖNEMİ: PİYASALARDA ŞOK ETKİSİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci başkanlık döneminin ilk 100 günü, finansal piyasalarda eşi benzeri görülmemiş bir sarsıntıya yol açtı. S&P 500, yüzde 9’luk düşüşle 6,5 trilyon dolardan fazla piyasa değerini kaybetti ve bu durum, 1974’ten bu yana bir başkanlık döneminin en kötü başlangıcı oldu. Trump’ın 2 Nisan 2025’te duyurduğu kapsamlı tarifeler, sadece hisse senetlerini değil, ABD tahvilleri ve doları da olumsuz etkileyerek küresel finansal dengeleri sorgulatan bir belirsizlik dalgası yarattı. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk korkusuyla güvenli liman arayışına girdi.

S&P 500’DE TARİHİ ÇÖKÜŞ

Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı yüzde 10’luk global tarifeler ve Çin, Vietnam, Japonya gibi ülkelere uygulanan yüzde 34-46’lık ek vergiler, piyasalarda ani bir etki yarattı. S&P 500, yalnızca iki günde yüzde 10’dan fazla düşerek, Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizi ile benzer ölçekte bir kayıp yaşadı. Yine Reuters’a göre, bu iki günlük kayıp, S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden 5 trilyon dolar silmiş oldu. Dört gün skorunda ise toplam kayıp 5,83 trilyon dolara erişti. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğe girmesine bir hafta kala ayı piyasasına girdi; S&P 500, 8 Nisan 2025’te Şubat zirvesinden yüzde 18,9 düşüşle kapanış yaptı. Apple, 311 milyar dolar piyasa değeri kaybederken, Nvidia, Tesla ve Nike gibi şirketlerde de yüzde 7-14 oranında kayıplar görüldü. JPMorgan, küresel durgunluk ihtimalini yüzde 60’a yükseltti.

TRUMP’IN TARİFE HAMLESİ

Trump, görevine tarihi bir borsa ve güçlü bir ekonomi ile başlamıştı. 19 Şubat 2025’te Miami’de yaptığı konuşmada, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” şeklinde ekonomik refah vaat etti. Yatırımcılar, yapay zeka potansiyeli ve büyüme odaklı politikalar nedeniyle umutluydu. Ancak, Mart başında Meksika ve Kanada’ya yüzde 25 tarife açıklamasıyla piyasalarda ilk kaygılar başladı. 2 Nisan’daki global tarifeler ise adeta bir bomba etkisi yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens’ College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi,” dedi. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu artırarak tüketicilere ve şirketlere maliyet yükleyeceği ve stagflasyon riskini artıracağı konusunda uyardı. Goldman Sachs, tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 seviyesinde düşüreceğini tahmin etti.

TAHVİL VE DOLAR KRİZİ

Genelde kriz dönemlerinde ABD tahvilleri ve dolar, güvenli liman olarak değer kazanmaktadır. Ancak tarifelerin açıklandığı günlerde, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4,3’ten yüzde 5’in üzerine çıktı. Bu, günlük yüzde 0,01’lik hareketlerin norm olduğu bir piyasada dikkat çekici bir yükselişti. Dolar endeksi (DXY), Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 değer kaybı yaşayarak tarihin en kötü başlangıçlarından birini yaşadı. Wall Street, bu hareketleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarına olan güveninin azalması olarak yorumladı. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi rolü ve tahvillerin güvenli liman durumu tartışılmaya başlandı,” dedi. Oxford Economics, Mart’tan bu yana yabancı yatırımcıların 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını belirtti.

TRUMP’IN GERİ ADIMI

Piyasalardaki çöküş, Trump’ı 9 Nisan 2025’te Çin hariç tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemeye yöneltti. S&P 500, bu haberle yüzde 9,5 sıçrayarak 2008’den bu yana en iyi gününe imza attı. Dow Jones, yaklaşık 3.000 puan yükselirken, Nasdaq yüzde 12,2 kazanç sağladı. Ancak bu artış, kalıcı bir toparlanmanın çok ötesinde, geçici bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin devam edeceği uyarısını yaptı.

KÜRESEL FİNANS DÜZENİNDE ÇATLAKLAR

Trump’ın tarifeleri sadece ABD’yi değil, tüm küresel piyasaları da etkiledi. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife ile yanıt verirken, Avrupa Birliği de karşı tedbirler alacağına yönelik açıklamalar yaptı. FTSE 100, yüzde 4,9 düşüş ile son beş yılın en kötü gününü yaşarken, Nikkei 225 ise yüzde 2,77 kayıpla karşılaştı. Brent petrol, yüzde 6,5 değer kaybıyla varil başına 65,58 dolara geriledi. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeyi tehdit ettiğini belirtirken, JP Morgan tarifelerin ABD büyümesini 2 puan düşüreceğini öngördü. Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik hasar risklerine dikkat çekti.

YATIRIMCILAR NE YAPIYOR?

Yatırımcılar, belirsizlik karşısında portföylerini korumak için güvenli limanlara yöneliyor. Japon yeni ve İsviçre frangı, dolar karşısında değer kazanırken, altın rekor seviyelere yakın seyretti. Lazard CEO’su Evan Russo, portföylerde ABD dışı varlıklara geçiş trendinin gözlemlendiğini açıkladı.