PİYASALARDAKİ ŞOK VE DÜŞÜŞLER

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci başkanlık dönemi, finansal piyasalarda eşine az rastlanan bir sarsıntıya neden oldu. S&P 500, yüzde 9’luk bir düşüşle 6,5 trilyon dolardan fazla piyasa değeri kaybetti. Bu durum, 1974 yılından bu yana bir başkanlık döneminin en kötü başlangıcı olarak kaydedildi. Trump’ın 2 Nisan 2025’te duyurduğu kapsamlı tarifeler, hisse senetlerinin yanı sıra ABD tahvilleri ve dolar üzerinde de olumsuz etki yaratarak küresel finansal sistemde belirsizliğe yol açtı. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk korkusu ile güvenli liman arayışına girerken, Trump’ın politikaları piyasada tarihi bir çöküşü tetikledi.

İKİ GÜNDE TARİHİ KAYIPLAR

Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı yüzde 10’luk küresel tarifeler ve bazı ülkeler için uygulanan yüzde 34-46’lık ek vergiler, piyasalarda şok etkisi yarattı. S&P 500, sadece iki günde yüzde 10’dan fazla düşerek, Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizi ile kıyaslanabilir bir kayıp yaşadı. Bu iki gün içinde S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden yaklaşık 5 trilyon dolar silindi. Dört günün sonunda ise toplam kayıplar 5,83 trilyon dolara ulaştı. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğe girmesine haftalar kala ayı piyasasına girerken, S&P 500, 8 Nisan 2025’te Şubat zirvesinden yüzde 18,9 düşüşle kapandı. Apple’ın piyasa değeri 311 milyar dolar gerilerken, Nvidia, Tesla ve Nike gibi büyük firmalar yüzde 7-14 arası kayıplar yaşadı. JPMorgan, küresel durgunluk riskini yüzde 60’a çıkararak dikkat çekti.

TRUMP’IN EKONOMİ POLİTİKALARI

Trump, görevine rekor seviyelerde bir borsa ve güçlü bir ekonomi ile başladı. 19 Şubat 2025’te Miami’de yaptığı konuşmada, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” diyerek ekonomik refah taahhüt etti. Yatırımcılar, yapay zeka potansiyeli ve büyüme odaklı politikalarla heyecanlıydı. Ancak, Mart ayı başında Meksika ve Kanada’ya yönelik yüzde 25 tarife açıklaması, piyasalarda ilk tedirginlikleri beraberinde getirdi. 2 Nisan’daki küresel tarifeler ise adeta bir bomba etkisi yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi,” dedi. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu artırarak tüketicilere ve şirketlere maliyet yükleyeceğini, bunun da stagflasyon riskini artırabileceğini ifade etti. Goldman Sachs ise üst üste tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 oranında düşüreceğini öngördü.

GÜVENLİ LİMANLARIN SORGULANMASI

Kriz dönemlerinde genel olarak ABD tahvilleri ve dolar, güvenli liman olarak değer kazanır. Ancak tarifelerin açıklanmasından önce, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4,3’ten yüzde 5’in üzerine sıçradı; bu, piyasa için olağanüstü bir değişim oldu. Dolar endeksi (DXY) ise Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 düşerek tarihin en kötü başlangıçlarından birine sahip oldu. Wall Street, bu hareketleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarına olan ilgisinin azalması olarak yorumladı. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi statüsü ve tahvillerin güvenli liman rolü tartışmaya açıldı,” dedi. Oxford Economics, Mart’tan itibaren yabancı yatırımcıların 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını bildirdi.

TRUMP’IN GERI ADIMI VE PİYASA REAKSİYONU

Piyasalardaki çöküş, Trump’ın 9 Nisan 2025’te Çin hariç tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemesine neden oldu. S&P 500, bu açıklama ile birlikte yüzde 9,5 oranında sıçrayarak 2008’den beri en iyi gününü yaşadı. Dow Jones, yaklaşık 3.000 puanlık bir artış gösterirken, Nasdaq ise yüzde 12,2 kazanç sağladı. Ancak bu ani artış, kalıcı bir toparlanma yerine geçici bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin devam ettiğinin altını çizdi.

KÜRESEL PİYASALARDA ÇATLAKLAR

Trump’ın tarifeleri sadece ABD’yi değil, aynı zamanda küresel piyasaları da olumsuz etkiledi. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife ile cevap verirken, Avrupa Birliği de karşı önlemler alacağını açıkladı. FTSE 100, yüzde 4,9 düşüşle beş yılın en kötü gününü yaşarken, Nikkei 225 yüzde 2,77 oranında kayıp verdi. Brent petrol fiyatı ise yüzde 6,5 düşerek varil başına 65,58 dolara düştü. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeye tehdit oluşturduğuna dair uyarı yaptı; JP Morgan, tarifelerin ABD büyümesini 2 puan azaltabileceğini öngördü. Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik hasar riskine dikkat çekti.

YATIRIMCILARIN HAREKETLERİ

Belirsizlik döneminde yatırımcılar, portföylerini korumak için güvenli limanlara yöneldi. Japon yeni ve İsviçre frangı, dolar karşısında değer kazanırken, altın fiyatları rekor seviyelere yaklaşmaya başladı. Lazard CEO’su Evan Russo, portföylerde ABD dışı varlıklara geçiş trendi gözlemlediklerini belirtti.