TRUMP’IN İKİNCİ DÖNEMİ FİNANSAL PİYASALARI SARSTI

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci başkanlık döneminin ilk 100 günü, finansal piyasalarda daha önce görünmemiş bir kriz yarattı. S&P 500, yüzde 9’luk düşüşle 6,5 trilyon dolardan fazla piyasa değeri kaybetti; bu durum, 1974’ten bu yana bir başkanlık döneminin en kötü başlangıcı oldu. Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı kapsamlı tarifeler, sadece hisse senetlerini değil, ABD tahvilleri ve doları da etkileyerek küresel finansal düzende belirsizlik yarattı. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk endişesiyle güvenli liman ararken, Trump’ın politikaları piyasalarda tarihi bir çöküşü tetikledi.

İKİ GÜNDE YÜZDE 10 KAYIP YAŞANDI

Trump’ın 2 Nisan 2025’te duyurduğu yüzde 10’luk küresel tarifeler ve Çin, Vietnam, Japonya gibi ülkelere uygulanan yüzde 34-46’lık ek vergiler, piyasalarda ciddi bir şok etkisi yarattı. S&P 500, sadece iki günde yüzde 10’dan fazla düşerek, Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizi ile karşılaştırılabilir bir kayıp yaşadı. Bu iki günlük kayıp, S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden 5 trilyon doları silerken, toplam kayıp dört gün sonunda 5,83 trilyon dolara ulaştı. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğe girmesine bir hafta kala ayı piyasasına girdi; S&P 500, 8 Nisan 2025’te Şubat zirvesinden yüzde 18,9 düşüşle kapanış yaptı. Apple’ın piyasa değeri 311 milyar dolar erirken, Nvidia, Tesla ve Nike gibi devler yüzde 7-14 kayıplar yaşadı. JPMorgan, küresel durgunluk olasılığını yüzde 60’a çıkardı.

TRUMP’IN EKONOMİK YANSIMALARI

Trump, görevine başladığında rekor bir borsa ve güçlü bir ekonomi ile yola çıkmıştı. 19 Şubat 2025’te Miami’deki konuşmasında, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” diyerek ekonomik refah sözü verdi. Yatırımcılar, yapay zeka potansiyeli ve büyüme odaklı politikaların getireceği fırsatlar ile umut doluydu. Ancak, Mart ayının başında Meksika ve Kanada’ya yönelik yüzde 25 tarifelerin açıklanması, piyasalarda ilk çalkantıları yarattı. 2 Nisan’daki küresel tarifeler ise büyük bir etki yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens’ College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi,” dedi. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu artırarak tüketicilere ve şirketlere maliyet yükleyeceğini ve bunun da stagflasyon riskini daha da artıracağını belirtti. Goldman Sachs, tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 düşüreceğini öngördü.

AÇIKLAMA SONRASI TAHVİL VE DOLARDAKİ DEĞİŞİM

Normalde kriz zamanlarında ABD tahvilleri ve dolar, güvenli liman olarak değer kazanır. Ancak tarifelerin ilanından birkaç gün önce, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4,3’ten yüzde 5’in üzerine sıçradı; bu, günlük yüzde 0,01’lik hareketlerin norm olduğu bir piyasada olağanüstü bir artıştı. Dolar endeksi (DXY), Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 düşerek tarihin en kötü başlangıçlarından birini kaydetti. Wall Street, bu hareketleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarından uzaklaşması olarak yorumladı. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi statüsü ve tahvillerin güvenli liman rolü tartışmaya açıldı,” dedi. Oxford Economics, Mart’tan bu yana yabancı yatırımcıların 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını bildirdi.

PİYASALARDAKİ ÇÖKÜŞ VE TRUMP’IN TEPKİSİ

Piyasalardaki çöküş, Trump’ı 9 Nisan 2025’te Çin hariç tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemeye zorladı. Bu açıklama ile S&P 500, yüzde 9,5 sıçrayarak 2008’den bu yana en iyi gününü yaşadı. Dow Jones yaklaşık 3.000 puan, Nasdaq ise yüzde 12,2 yükseldi. Ancak bu sıçrama kalıcı bir toparlanmadan ziyade geçici bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin devam ettiğini vurguladı.

KÜRESEL FİNANSAL DÜZENİN ÇATLAKLARI

Trump’ın tarifeleri, sadece ABD’yi değil, küresel piyasaları da etkiledi. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife ile misilleme yaparken, Avrupa Birliği karşı önlemler alacağını duyurdu. FTSE 100, yüzde 4,9 düşüşle beş yılın en kötü gününü yaşadı; Nikkei 225 ise yüzde 2,77 kayıp verdi. Brent petrol, yüzde 6,5 düşerek varil başına 65,58 dolara geriledi. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeyi tehdit ettiğini belirtirken, JP Morgan, tarifelerin ABD büyümesini 2 puan düşüreceğini öngördü. Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik hasar riskine dikkat çekti.

YATIRIMCILAR NE YAPIYOR?

Belirsizlik ortamında, yatırımcılar portföylerini korumak için güvenli limanlara yöneldi. Japon yeni ve İsviçre frangı, dolar karşısında değer kazanırken, altın rekor seviyelere yakın seyretti. Lazard CEO’su Evan Russo, portföylerde ABD dışı varlıklara geçiş trendini gözlemlediklerini ifade etti.