İLK 100 GÜNDE PİYASALARA DAMGA VURAN DEPREM

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci başkanlık döneminin ilk 100 günü, finansal piyasalarda eşine az rastlanır bir sarsıntı yarattı. S&P 500, yüzde 9 düşüşle 6,5 trilyon dolardan fazla piyasa değeri kaybetti ve bu durum, 1974’ten bu yana bir başkanlık döneminin en kötü başlangıcı oldu. Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı geniş kapsamlı tarifeler, yalnızca hisse senetlerini değil, ABD tahvilleri ve doları da etkileyerek küresel finansal düzeni sorgulatan bir belirsizlik dalgası oluşturdu. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk korkusuyla güvenli liman arayışına girişti, bu da piyasalarda tarihi bir çöküşe neden oldu.

PİYASADA TARİHİ ÇÖKÜŞ

Trump’ın 2 Nisan 2025 tarihinde duyurduğu yüzde 10’luk küresel tarifeler ile Çin, Vietnam, Japonya gibi ülkelere uygulanan yüzde 34-46’lık ek vergiler, piyasalarda ciddi bir şok etkisi yarattı. S&P 500, yalnızca iki gün içinde yüzde 10’dan fazla düşerek Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizi ile karşılaştırılabilir bir kayıp yaşadı. Bu iki günlük düşüş, S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden 5 trilyon doları silerken, dört gün sonunda toplam kayıp 5,83 trilyon dolara ulaştı. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğe girmesine bir hafta kala ayı piyasasına girdi. S&P 500, 8 Nisan 2025’te Şubat zirvesinden yüzde 18,9 düşerek ulaştı. Apple’ın piyasa değeri düştü, Nvidia, Tesla ve Nike gibi büyük markalar ise yüzde 7-14 kayıplar yaşadı. JPMorgan, küresel durgunluk olasılığını yüzde 60’a çıkardı.

TRUMP’IN TARİFE HAMLESİ ÜZERİNE YORUMLAR

Trump, görevine güçlü bir ekonomi ve rekor borsa değerleri ile başlamıştı. 19 Şubat 2025’te Miami’de yaptığı konuşmada, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” diyerek ekonomik refah vaadinde bulundu. Yatırımcılar, yapay zeka ve büyüme odaklı politikalar ile heyecanlanmıştı. Ancak, Mart ayında Meksika ve Kanada’ya getirilen yüzde 25 tarifeler, piyasalarda ilk olumsuz işaretleri verdi. 2 Nisan’daki küresel tarifeler ise büyük bir etki yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens’ College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi,” dedi. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu artırarak tüketicilere ve şirketlere maliyet yükleyeceğini, bunun da stagflasyon riskini artırabileceğini ifade etti. Goldman Sachs, tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 azaltacağını tahmin etti.

TAHVİL ve DOLAR KRİZİ

Genellikle kriz anlarında ABD tahvilleri ve dolar değer kazanır. Ancak tarifelerin açıklanmasından birkaç gün önce, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4,3’ten yüzde 5’in üzerine yükseldi, bu türden bir piyasa için olağanüstü bir artıştı. Dolar endeksi, Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 düşerek tarihin en kötü başlangıçlarından birini yaşadı.

Wall Street, bu gelişmeleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarından uzaklaşması olarak yorumladı. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi statüsü ve tahvillerin güvenli liman rolü tartışmaya açıldı,” dedi. Oxford Economics, Mart ayından bu yana yabancı yatırımcıların 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını duyurdu.

PİYASA TEPKİLERİ VE TRUMP’IN GERI ADIMI

Piyasalardaki gerileme, Trump’ı 9 Nisan 2025’te Çin hariç tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemeye zorladı. S&P 500, bu haberle yüzde 9,5 artış göstererek 2008 yılından beri en iyi gününü yaşadı. Dow Jones, yaklaşık 3.000 puan yükselirken, Nasdaq yüzde 12,2 kazanç sağladı. Ancak bu artış, kalıcı bir toparlanma değil, geçici bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin hala devam ettiğini vurguladı.

KÜRESEL FİNANS DÜZENİNDE ÇATLAKLAR

Trump’ın tarifeleri, sadece ABD’yi değil, küresel finans piyasalarını da sarstı. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife uygulayarak karşılık verdi, Avrupa Birliği ise önlemler alacağını belirtti. FTSE 100, yüzde 4,9 düşüşle son beş yılın en kötü gününü yaşarken, Nikkei 225 de yüzde 2,77 kayıp verdi. Brent petrol, yüzde 6,5 düşüşle varil başına 65,58 dolara indi. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeye tehdit oluşturduğunu belirtti. JP Morgan, tarifelerin ABD büyümesini 2 puan düşürebileceğini öngördü. Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik hasar riskine dikkat çekti.

YATIRIMCILARIN DAVRANIŞLARI

Belirsizlik karşısında yatırımcılar, portföylerini korumak amacıyla güvenli limanlara yönelmeye başladı. Japon yeni ve İsviçre frangı, dolar karşısında değer kazanırken, altın rekor seviyelere yakın seyrediyor. Lazard CEO’su Evan Russo, portföylerde ABD dışı varlıklara geçiş trendi gözlemlediklerini aktardı.