HATA SONUCU AFGAN LİSTESİNİN AÇIĞA ÇIKMASI

Bir Kraliyet Deniz Piyadesi tarafından yanlışlıkla gönderilen bir e-posta, yaklaşık 25 bin Afgan’ın, aile fertleriyle birlikte, Taliban ile savaş sırasında Britanya askerlerine destek veren kişilerin bilgilerini içeren bir listeyi açığa çıkardı. Bu önemli hata, insan hayatlarını tehlikeye atarken, İngiltere hükümetini milyarlarca pound değerinde bir krizle karşı karşıya bıraktı.

VERİ SIZINTISI VE HUKUKİ MÜCADELE

İngiltere Özel Kuvvetleri’nin Regent’s Park Barracks’ta görev yapan bir Kraliyet Deniz Piyadesi, Şubat 2022’de sığınmacı başvurularını incelemek amacıyla, Afghan Relocations and Assistance Policy (ARAP) programına başvuran 25 bin kişinin bilgilerini yanlışlıkla Birleşik Krallık’taki güvenilir Afgan temaslarına iki kez gönderdi. Gönderilen liste, başvuru sahiplerinin kimlik bilgileri ve aile üyelerini içerdiği için, Taliban tarafından hedef alınma tehlikesini büyük ölçüde artırdı. Bu durum, Afganistan’da bulunan Taliban destekçilerine isimlerin iletilmesiyle, hayatları tehlikeye sokmuş oldu.

Veri sızıntısının kamuoyuna duyurulmasının ardından, Savunma Bakanlığı (MoD) 1 Eylül 2023’te yüksek mahkemeden “süper tedbir kararı” aldı. Bu karar, hem veri ihlali detaylarının hem de tedbir kararının basına ve halka açıklanmasını engelledi. Mahkeme, bu gizliliğin hayat kurtaracağı gerekçesiyle olağanüstü bir önlem olarak değerlendirildi. Bununla birlikte, yargıç Mr Justice Chamberlain, bu tür gizliliklerin “sansüre yol açtığını” belirterek, kamu harcamalarının ve bu kararların medya ve parlamentonun denetimi olmaksızın alınmasını eleştirdi.

OLAYLARIN ZAMAN ÇİZELGESİ

Şubat 2022: Elektronik tablo yanlışlıkla Afgan temaslarına gönderildi.
14 Ağustos 2023: Facebook’ta bir kullanıcı, veritabanından bazı bilgileri paylaşarak skandalı ortaya çıkardı.
15 Ağustos 2023: Savunma Bakanı’na, Taliban’ın “öldürme listesine” sahip olabileceği uyarısı yapıldı.
1 Eylül 2023: Yüksek Mahkeme süper tedbir kararı verdi.
Kasım 2023: Kabine alt komitesi, zarar gören kişilere yönelik 120 ile 350 milyon pound arasında tazminat paketi planladı.
Şubat 2024: Yargıç, hükümetin risk altındaki kişilere yardımda yetersiz kaldığını belirtti.
21 Mayıs 2024: Yargıç, süper tedbir kararının kaldırılmasını istedi ancak temyiz sonucu karar devam etti.
15 Temmuz 2025: Süper tedbir kararı kaldırıldı.

MALİYET VE UYGULAMALAR

Hükümet, listede adı geçen 11 bin 500’den fazla Afgan’ın Birleşik Krallık’a taşınmasının, kamuoyuna ve parlamentoya açıklanmadan gerçekleştirildiğini belirtti. Bu yeniden yerleştirme operasyonunun toplam maliyetinin 6 ila 7 milyar pound arasında olması öngörülüyor. Savunma Bakanlığı, verinin Taliban’ın eline geçtiği ihtimali nedeniyle speciale yerleştirme programları başlattı ve ihlalin kamuoyuna yansımasını engellemek için mahkemeye başvurdu.

VERİ İHLALİ NASIL AÇIKLANDI?

Hükümet, veri sızıntısını Ağustos 2023’te Facebook’ta bir kullanıcının listeyi paylaşmasıyla fark etti. Bu kişi, listeyi gerçek kılmak amacıyla başvuru sahiplerine ait kişisel bilgileri ifşa etti. İhlalin duyulmasının hemen ardından, İngiltere ve Pakistan’daki yetkililer, Afganları uyararak resmi hükümet yetkilisi gibi davranan kişilerden gelen mesajlara dikkat etmelerini istedi. Yetkililer, bu bilgilerin bir suç soruşturması başlatılmasını gerektirmediğine karar verdi. Ancak veri, birkaç durumda yüksek meblağlarla satıldı. Yargıç Chamberlain, kamuoyunun bilgi edinme hakkının ve parlamentonun denetiminin engellenmesinin demokrasiyi zedelediğine dikkat çekti.

GÜNCEL DURUM

2025 Temmuz’unda mahkeme süper tedbir kararını kaldırdı ve bu sayede gazeteler ve kamuoyu yaşananların tamamına ulaşabildi. O tarihe kadar yaklaşık 16 bin Afgan ve yakınları güvenli bir şekilde İngiltere’ye taşındı. Eski bir savunma istihbarat yetkilisinin yaptığı incelemeye göre, Taliban’ın bu bilgileri kullanarak kapsamlı bir intikam planı yaptığına dair herhangi bir kanıt bulunmuyor. Ancak, kamu kaynaklarının kullanıldığı bu süreç hala tartışmaların merkezinde duruyor.