TRUMP’IN İKİNCİ DÖNEMİ VE PİYASALARDAKİ DEPREM

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak 2025’te başlayan ikinci başkanlık döneminin ilk 100 günü, finansal piyasalarda benzeri görülmemiş bir çalkantıya yol açtı. S&P 500, yüzde 9’luk düşüşle 6.5 trilyon dolardan fazla piyasa değerini kaybitmiş durumda; bu tarihsel olarak, 1974’ten beri bir başkanlık döneminin en olumsuz başlangıcı olarak kayıtlara geçiyor. Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı kapsamlı tarifeler, hem hisse senetlerini hem de ABD tahvilleri ve doları etkileyerek küresel finansal yapıyı tehdit eden bir belirsizlik ortamı doğuruyor. Yatırımcılar, stagflasyon ve durgunluk korkusu ile güvenli liman arayışına girerken, Trump’ın politikaları piyasalarda tarihi bir düşüşü tetikledi.

TARİHİ ÇÖKÜŞ VE PİYASALARA ETKİSİ

Trump’ın 2 Nisan 2025’te açıkladığı yüzde 10’luk global tarifeler ve Çin, Vietnam, Japonya gibi ülkeler için ek vergiler, piyasalarda şok etkisi yarattı. S&P 500, sadece iki günde yüzde 10’dan fazla kayıpla, Mart 2020 pandemi çöküşü ve 2008 finansal krizini andırır bir düşüş yaşadı. Reuters’a göre, bu iki günlük kayıp, S&P 500 şirketlerinin piyasa değerinden 5 trilyon dolarlık silinmeye yol açtı. Dört gün sonunda toplam kayıp 5.83 trilyon dolara ulaştı. Nasdaq Composite ve Russell 2000 endeksleri, tarifelerin yürürlüğüne bir hafta kala ayı piyasasına girerken, S&P 500, 8 Nisan 2025’te Şubat zirvesinden yüzde 18.9 düşüşle kapanış yaptı. Apple’ın piyasa değeri 311 milyar dolar erirken, Nvidia, Tesla ve Nike gibi büyük firmalar da yüzde 7-14 kayıplar gördü. JPMorgan, küresel durgunluk olasılığını yüzde 60’a yükseltmiş durumda.

TRUMP’IN TARİFE STRATEJİSİ

Trump, görevine başlangıcını rekor bir borsa ve güçlü bir ekonomi ile yapmıştı. 19 Şubat 2025’te Miami’deki konuşmasında, “Donald J. Trump liderliğindeki Amerika’dan daha iyi bir yer yok,” diyerek ekonomik refah taahhüdünde bulundu. Yatırımcılar, yapay zeka potansiyeli ve büyüme odaklı politikalarla heyecanlıydı. Ancak, Mart ayının başında Meksika ve Kanada’ya yönelik yüzde 25 tarife açıklaması piyasalarda ilk gerginlik tırmandırmaya başladı. 2 Nisan’daki global tarifeler ise tam anlamıyla bir şok etkisi yarattı. Cambridge Üniversitesi Queens’ College Başkanı Mohamed El-Erian, “Pandemi gibi dışsal bir şok olmadan bu kadar hızlı bir satış, dikkat çekici bir paradigma değişimi,” ifadesini kullandı. Ekonomistler, tarifelerin enflasyonu yükseltip tüketicilere ve şirketlere maliyet yükleyeceğini, bunun da stagflasyon riskini artıracağını belirtiyor. Goldman Sachs, tarifelerin S&P 500 kârlarını yüzde 2-3 oranında düşüreceğini tahmin ediyor.

TAHVİL VE DOLAR KRİZİ

Kriz dönemlerinde genellikle ABD tahvilleri ve dolar değer kazanır. Ancak tarifelerin açıklanmasından birkaç gün önce, 30 yıllık ABD tahvillerinin getirisi yüzde 4.3’ten yüzde 5’in üzerine yükseldi; bu alışılmış günlük hareketlerin çok üzerinde bir artış görüldü. Dolar endeksi (DXY), Trump’ın ilk 100 gününde yüzde 9 düşerek tarihin en kötü başlangıçlarından birini yaşadı. Wall Street, bu gelişmeleri algoritmik satışlar ve yatırımcıların ABD varlıklarına olan ilgisinin azalması şeklinde yorumladı. BNP Paribas ekonomisti James Egelhof, “ABD’nin rezerv para birimi statüsü ve tahvillerin güvenli liman rolü sorgulanmaya başlandı,” dedi. Oxford Economics, yabancı yatırımcıların Mart’tan beri 60 milyar dolarlık ABD hissesi sattığını bildirdi.

PİYASALARDAKİ YENİ DÜZEN

Piyasalardaki çöküş, Trump’ı 9 Nisan 2025’te Çin haricindeki tüm ülkeler için tarifeleri 90 gün ertelemeye zorladı. Bu gelişme S&P 500’ün yüzde 9.5 sıçrama ile 2008’den bu yana en iyi gününü geçirmesini sağladı. Dow Jones yaklaşık 3,000 puan arttı ve Nasdaq yüzde 12.2 kazanç sağladı. Ancak bu sıçrama, kalıcı bir toparlanma değil geçici bir rahatlama olarak değerlendirildi. Tallbacken Capital’den Michael Purves, “Çok istikrarsız bir tablo var,” diyerek belirsizliğin devam ettiğine dikkat çekti.

KÜRESEL PİYASALARDAN ETKİLERİ

Trump’ın tarifeleri sadece ABD’yi değil, küresel finansal piyasaları da etkiledi. Çin, ABD mallarına yüzde 34 ek tarife ile karşılık verirken, Avrupa Birliği de önlemler alacağını duyurdu. FTSE 100, yüzde 4.9 düşüşle son beş yılın en kötü gününü yaşadı, Nikkei 225 ise yüzde 2.77 kayıp verdi. Brent petrol, yüzde 6.5 düşerek varil başına 65.58 dolara geriledi. Uluslararası Para Fonu (IMF), Trump’ın ticaret savaşının küresel büyümeyi tehdit ettiğini ifade ederken, JP Morgan, tarifelerin ABD büyümesini 2 puan düşüreceğini tahmin etti. Goldman Sachs, uzun vadeli ekonomik zarar riskine dikkat çekiyor.

YATIRIMCILARIN TEPKİLERİ

Yatırımcılar, belirsizlik karşısında portföylerini korumak için güvenli limanlara yönelmeye başladı. Japon yeni ve İsviçre frangı dolar karşısında değer kazandı ve altın rekor seviyelere yakın bir seyir izliyor. Lazard CEO’su Evan Russo, yatırımcıların portföylerde ABD dışı varlıkları tercih etme trendini gözlemlediklerini aktardı.